COVID-19: Τι είναι το mRNA εμβόλιο που υπόσχεται τόσα πολλά;

Της Ανδρούλλας Μηλιώτου*

Τους τελευταίους μήνες, λίγο μετά την είσοδο του κορωνοϊού στη ζωή μας, γνωρίσαμε και έναν άλλο όρο - που μέχρι σήμερα μας ήταν εξίσου άγνωστος: αυτός του αγγελιαφόρου RNA. Και αν ακόμα δε σας λέει τίποτα αυτός ο όρος, σίγουρα θα βρεθεί στο δρόμο σας στο σύντομο μέλλον, μιας και είναι ένας από τους δυνατούς παίχτες στον αγώνα, για να δώσει στην ανθρωπότητα το πολυπόθητο εμβόλιο, που με τόση αγωνία προσμένει.

Σε ποιο στάδιο βρισκόμαστε αναφορικά με την ανάπτυξη εμβολίου κατά του SARS-CoV-2

Από νωρίς πολλές φαρμακευτικές/βιοτεχνολογικές εταιρείες μπήκαν στο χορό για την ανάπτυξη του πρώτου εμβολίου. Σύμφωνα με τον WHO υπάρχουν επί του παρόντος 193 υποψήφια εμβόλια, υπό ανάπτυξη, για την COVID-19 νόσο, ενώ τα 45 από αυτά είναι ήδη στη φάση δοκιμής σε ανθρώπους και 10 έχουν αρχίσει να υποβάλλονται σε δοκιμές Φάσης ΙΙΙ, δηλαδή δοκιμάζονται σε χιλιάδες εθελοντές. Και η λίστα αυτή όλο και ανανεώνεται. Εντυπωσιακή ταχύτητα, αν σκεφτεί κανείς ότι για να φτάσει ένα εμβόλιο στα χέρια μας αντιμετωπίζει μια διαδικασία ανάπτυξης, η οποία έφτανε σε διάρκεια μέχρι 10-15 χρόνια, ενώ πλέον αυτή η διαδικασία έχει συρρικνωθεί σε λίγους μήνες. Πολλές από τις εταιρείες που αναπτύσσουν αυτά τα εμβόλια έφεραν, λοιπόν, στο τραπέζι το αγγελιαφόρο RNA, ή αλλιώς το mRNA (από το αγγλικό messenger).

Τι είναι τελικά το mRNA

Το mRNA παίζει θεμελιώδη ρόλο στην ανθρώπινη βιολογία, μεταφέροντας τις οδηγίες που είναι αποθηκευμένες στο DNA, για να μεταφραστούν σε πρωτεΐνες. Στην περίπτωση των mRNA εμβολίων, το mRNA αντιστοιχεί σε ένα γενετικό κώδικα (φανταστείτε το ως ένα σύνολο δηλαδή από καταγεγραμμένες οδηγίες για τον ιό) ο οποίος διατίθεται στα κύτταρα στο σώμα για να μεταφράσουν τις αντίστοιχες πρωτεΐνες, οι οποίες με τη σειρά τους βοηθούν το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού να παράγει αντισώματα για την καταπολέμηση του ιού.

Αυτό που κάνει μοναδικό το mRNA ανάμεσα στους υποψηφίους είναι και το κλειδί στην κατανόηση των εκπληκτικών δυνατοτήτων του: η ασφάλεια. Η φύση του είναι παροδική και δεν παρεμβαίνει καθόλου στο DNA των κυττάρων μας, με την έννοια της πρόκλησης μεταλλάξεων. Για την ακρίβεια, το mRNA δεν φτάνει καν μέσα στον πυρήνα του κυττάρου όπου είναι αποθηκευμένο το DNA μας, όπως κάνουν τα εμβόλια που χρησιμοποιούν ιούς (πχ. αδενοϊούς) ως οχήματα για τη μεταφορά της γενετικής πληροφορίας.

Γιατί οι εταιρείες που ασχολούνται με το mRNA έδειξαν τόσο καλά αντανακλαστικά

Η πλατφόρμα για το mRNA εμβόλιο προ-υπήρχε για άλλα υποψήφια εμβόλια και η δυνατότητα ταχείας παρασκευής επέτρεψε την ανάπτυξη του πρώτου εμβολίου σε χρόνο ρεκόρ.  Σύμφωνα με την επίσημη ιστοσελίδα του WHO, μέχρι τον Οκτώβριο του 2020, 6 εταιρείες που βρίσκονται σε προχωρημένες φάσεις ανάπτυξης mRNA εμβολίου, ενώ άλλα 18 mRNA εμβόλια είναι σε προ-κλινική αξιολόγηση. Η Moderna ανακοίνωσε ότι 28,043 συμμετέχοντες εντάχθηκαν στην COVE Φάση ΙΙΙ, με τη χορήγηση του εμβολίου mRNA-1273, ενώ 19,369 συμμετέχοντες έλαβαν τη δεύτερη δόση του εμβολιασμού  τους. Επιπλέον, ο γερμανικός κολοσσός BioNTech συνεργάστηκε με την Pfizer για την ανάπτυξη εμβολίου mRNA BNT162b2, το οποίο έχει χορηγηθεί ήδη σε 35,000 εθελοντές, ηλικίας από 16 μέχρι 85 ετών.

 Πότε να περιμένουμε το εμβόλιο mRNA;

Μέχρι το τέλος του επικείμενου Οκτώβρη ή αρχές Νοεμβρίου αναμένεται να ανακοινωθούν οι ημερομηνίες για την κυκλοφορία των πρώτων δόσεων του κάθε εμβολίου, η οποία δεν αναμένεται να είναι πριν από τα τέλη αυτού του έτους και τις αρχές του 2021.

Τα εντυπωσιακά ποσοστά που κατέχει η mRNA τεχνολογία στο σύνολο των υπό ανάπτυξη εμβολίων φαίνεται η μεγάλη σημασία, η βαρύτητα και η μεγάλη προοπτική που έχει η mRNA τεχνολογία. Εάν μια φαρμακευτική/βιοτεχνολογική, mRNA εταιρεία καταφέρει να διαθέσει το εμβόλιο του κορoνοϊού, τα πράγματα θα μπορούσαν να γίνουν πολύ πιο «φωτεινά» και η mRNA τεχνολογία, λόγω της διαφορετικής προσέγγισής της από τα «παραδοσιακά» φάρμακα, να φέρει την επανάσταση στην ιατρική.

*Συντονίστρια των Προγραμμάτων Σπουδών «Ιατρικοί Επισκέπτες» και «Βοηθοί (Τεχνικοί) Φαρμακείου» του KES COLLEGE.