Γιώργος Παπαζήσης: «Σε 2 – 3 εβδομάδες τα νέα για το φάρμακο»

Ολοκληρωμένα αποτελέσματα αναφορικά με το φάρμακο για τη νόσο Covid-19 της πανδημίας SARS-CoV-2 αναμένονται σε 2 – 3 εβδομάδες, δηλαδή τέλη Απριλίου με αρχές Μαΐου, σύμφωνα με τον ψυχίατρο και αναπληρωτή καθηγητή Κλινικής Φαρμακολογίας στην Ιατρική Σχολή του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, δρα Γεώργιο Παπαζήση. «Αυτή τη στιγμή διενεργούνται πάρα πολλές κλινικές μελέτες με στόχο την ανεύρεση μιας αποτελεσματικής φαρμακευτικής θεραπείας για τον νέο κορωνοϊό. Πάνω από 150 εγκεκριμένες μελέτες σε ολόκληρο τον κόσμο στοχεύουν στην εύρεση μιας θεραπείας που θα μας βοηθήσει να αντιμετωπίσουμε τα συμπτώματα της νόσου», ανέφερε χαρακτηριστικά ο δρ Παπαζήσης μιλώντας στον «Π».

Ερωτηθείς για τις δοκιμές που γίνονται πάνω σε φάρμακα για τη νόσο του νέου κορωνοϊού, όπως το Avigan, η χλωροκίνη και η υδροξυχλωροκίνη, το κοκτέιλ υδροξυχλωροκίνης και αζιθρομυκίνης, η ρεμδεσιβίρη κ.λπ., ο καθηγητής εξήγησε ότι η ρεμδεσιβίρη (remdesivir) είναι ένα αντιικό φάρμακο, για το οποίο πριν λίγες μέρες ανακοινώθηκαν κάποια ενθαρρυντικά αποτελέσματα στο πιο μεγάλο ιατρικό περιοδικό του κόσμου, το New England Journal of Medicine. «Αναμένουμε σε 2 – 3 εβδομάδες περισσότερα αποτελέσματα. Η άλλη βασική θεραπεία που περιμένουμε, είναι ο συνδυασμός της χλωροκίνης με την αζιθρομυκίνη. Η χλωροκίνη είναι ένα παλαιό φάρμακο κατά της ελονοσίας και η αζιθρομυκίνη είναι ένα κοινό αντιβιοτικό που χρησιμοποιείται και στις μέρες μας. Αυτός ο συνδυασμός ξεκίνησε από τον Γάλλο καθηγητή Λοιμωξιολογίας, Ντιντιέ Ραούλ, στη Μασσαλία -αυτός ήταν που πρωτοανακοίνωσε αποτελέσματα παγκοσμίως- και τώρα αναμένουμε τη μελέτη του που αφορά 1.000 περίπου ασθενείς. Οπότε, ευελπιστούμε για θετικά νέα από τις δύο αυτές βασικές μελέτες, καθώς και για αποτελέσματα από ένα ακόμα φάρμακο που ήδη κυκλοφορεί, το Kaletra, το οποίο είναι ένας συνδυασμός αντιικών (lopinavir και ritonavir) που έχει χρησιμοποιηθεί στη λοίμωξη με HIV», συμπλήρωσε.

Επαναστόχευση
Ποιος αποφασίζει ότι αυτά τα φάρμακα, που βρίσκονται σε «ημιπειραματικό στάδιο», μπορούν να δίνονται σε κάποιους ασθενείς με Covid-19;


Το «ημιπειραματικό στάδιο» δεν είναι σωστός όρος. Πρέπει να κατανοήσουμε ότι αυτά τα φάρμακα ήδη υπάρχουν, δεν κυκλοφορεί σήμερα κάποιο καινούργιο φάρμακο. Προσπαθούμε να αντιμετωπίσουμε τον ιό με ήδη υπάρχοντα φάρμακα, τα οποία έως τώρα χρησιμοποιούνταν για άλλες ασθένειες. Ουσιαστικά, κάνουμε αυτό που ονομάζουμε στη Φαρμακολογία «θεραπείες επαναστόχευσης». Βρίσκουμε καινούργιους στόχους για παλαιά φάρμακα. Οπότε το ζητούμενο σε τέτοιες έκτακτες και επείγουσες καταστάσεις, όπως η σημερινή, είναι ποιο είναι το όφελος και ποιος ο κίνδυνος. Γίνεται προσπάθεια να αξιοποιηθεί ό,τι φάρμακο είναι διαθέσιμο, με τα όποια αρχικά δεδομένα έχουμε στα χέρια μας. Χορηγούμε κάποια από αυτά τα φάρμακα στους πάσχοντες με Covid-19, με την ελπίδα να έχουμε θετικά αποτελέσματα. Υπό κανονικές συνθήκες, προφανώς αυτό δεν θα μπορούσε να γίνει. Όμως, σήμερα, ζυγίζουμε οφέλη – κινδύνους, και το κάθε κράτος αποφασίζει τη θεραπευτική πολιτική του για τη νόσο Covid-19. Είναι κεντρική αυτή η απόφαση, δεν κάνει ο κάθε γιατρός ό,τι θέλει.

Βάσει πρωτοκόλλου
Σε ποια φάση πρέπει να λαμβάνει φάρμακο ένας ασθενής που νοσεί με Covid-19; Μόλις εμφανίσει τα συμπτώματα ή σε κατοπινό στάδιο;


Κατ' αρχάς, αυτό πρέπει να γίνεται πάντα με την καθοδήγηση τού νοσοκομείου, όπου εκεί ακολουθείται το σχετικό πρωτόκολλο. Φαίνεται ότι όσο νωρίτερα ξεκινήσουμε τη θεραπεία τόσο καλύτερα αποτελέσματα θα έχουμε. Αλλά ακόμη δεν είμαστε σίγουροι. Δηλαδή, όταν ο ασθενής περάσει σε βαρύτερο στάδιο και χρειαστεί την αναπνευστική υποστήριξη, εκεί η φαρμακευτική αγωγή φαίνεται να μην είναι τόσο αποτελεσματική - μιλάμε πάντα με τα σημερινά δεδομένα. Αυτό, σε δυο εβδομάδες μπορεί να έχει αλλάξει. Δυστυχώς, η εικόνα του ιού -απ’ ό,τι φαίνεται- είναι τέτοια, που πολλοί ασθενείς μπορεί να είναι επιβαρυμένοι, σύμφωνα με την αξονική τους, ενώ κλινικά μπορεί να μην φαίνεται αρχικά τέτοια επιβάρυνση. Γι' αυτό παρατηρούνται περιστατικά όπου ασθενείς που δείχνουν να έχουν μια καλή κλινική εικόνα, ξαφνικά εμφανίζουν ραγδαία επιδείνωση. Πολλές φορές υπάρχει δυσκολία στο να σταδιοποιήσουμε τη νόσο. Από τη στιγμή, όμως, που θα μπει στον αναπνευστήρα ο ασθενής, το βασικό κομμάτι είναι η υποστήριξη των ζωτικών του λειτουργιών, γιατί φαρμακευτικά δεν έχουμε ακόμα την ενδεδειγμένη επιλογή.

Παρενέργειες
Έχουν παρενέργειες αυτά τα φάρμακα;


Όλα τα φάρμακα έχουν πιθανές παρενέργειες. Οτιδήποτε είναι δραστικό στον οργανισμό μας, έχει και πιθανές παρενέργειες – είναι κάτι που ισχύει για οποιαδήποτε ουσία. Ακόμα και ο καφές που πίνουμε, σε χαμηλή δόση μας διεγείρει και είναι ευεργετικός - εάν πίνουμε όμως πολλαπλάσια δόση κάθε μέρα, μπορεί να παρουσιάσουμε ταχυκαρδίες. Άρα, αφού εξ ορισμού οποιαδήποτε βιολογικά δραστική ουσία έχει πιθανές παρενέργειες, έχουν και τα εν λόγω φάρμακα, τα οποία έχουν μελετηθεί αρκετά στο παρελθόν σε σχέση με τη δράση τους σε άλλες ασθένειες. Στην περίπτωση του κορωνοϊού, πρέπει να λάβουμε αρχικά κάποια προληπτικά μέτρα για να αποφύγουμε κάποιες σοβαρές παρενέργειες γνωρίζοντας τι προκαλούν περισσότερο τα φάρμακα αυτά. Για παράδειγμα, τον κίνδυνο κάποιων καρδιολογικών ανεπιθύμητων παρενεργειών από τη χρήση χλωροκίνης. Συνεπώς, πρέπει να έχουμε κατά νου τι μπορεί να κάνουν τα φάρμακα αυτά και να στοχεύσουμε στον σωστό ασθενή. Και σίγουρα δεν επιτρέπεται ο καθένας από μόνος του να τρέχει στα φαρμακεία και να αγοράζει χλωροκίνη, όπως έγινε στην αρχή, τουλάχιστον εδώ στην Ελλάδα. Είναι τεράστιο λάθος να πάρει κανείς το φάρμακο από μόνος του, η αυτοθεραπεία απαγορεύεται!

Αναμένοντας τον Ραούλ
Γιατί, στο Ισραήλ, οι γιατροί χρησιμοποιούν τη χλωροκίνη ως επιθετικό φάρμακο στους ασθενείς με Covid-19;

Όπως έχω ήδη πει, η χλωροκίνη ξεκίνησε από τον Ραούλ στη Μασσαλία, ο οποίος εξέδωσε κάποια ενθαρρυντικά αποτελέσματα - αρχικά με λίγους ασθενείς, ενώ ανακοίνωσε πριν μια εβδομάδα περίπου, προκαταρκτικά αποτελέσματα, πολύ θεαματικά, για μια μελέτη με χίλιους ασθενείς. Όμως, έως τώρα έχει δώσει μόνον την περίληψη, οπότε περιμένουμε τις επόμενες μέρες το πλήρες άρθρο του, για να δούμε κατά πόσον μπορούμε να βασιστούμε στη χλωροκίνη. Μια πολυκεντρική μελέτη που ανακοινώθηκε σήμερα από την Κίνα, δεν υποστηρίζει τα θεαματικά αυτά αποτελέσματα – όμως, τελευταίως αμφισβητούνται γενικώς τα δεδομένα που ανακοινώνονται από την Κίνα. Απ’ εκεί και πέρα, κάθε χώρα αποφασίζει ποιο σχήμα ακολουθεί. Για παράδειγμα, στην Ελλάδα, στα νοσοκομεία, το βασικό σχήμα είναι ο συνδυασμός χλωροκίνης με αζιθρομυκίνη και σε κάποιες περιπτώσεις μαζί με κολχικίνη ή αντιικά.

Απαντήσεις από τις επιδημιολογικές μελέτες


Σε σχέση με τις έρευνες για το εμβόλιο για τη νόσο Covid-19, o δρ Γεώργιος Παπαζήσης επεσήμανε ότι είναι μια δύσκολη και χρονοβόρα διαδικασία η ανακάλυψη και η παραγωγή ενός ασφαλούς και αποτελεσματικού εμβολίου. «Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ανακοίνωσε πριν 3 – 4 μέρες ότι δεν πρέπει να περιμένουμε εμβόλιο σε λιγότερο από 12 μήνες. Το ενθαρρυντικό νέο απ’ όλη αυτή την κατάσταση είναι ότι προέκυψαν ευρύτατες επιστημονικές συνεργασίες και οι ερευνητές εργάζονται πυρετωδώς σε όλα τα επίπεδα. Για παράδειγμα, δύο από τις μεγαλύτερες φαρμακευτικές εταιρείες στην παραγωγή εμβολίων, η GlaxoSmithKline και η Sanofi, θα συνεργαστούν για την ανεύρεση εμβολίου. Αυτό είναι ενθαρρυντικό, αλλά χρειάζεται χρόνος. Γι’ αυτό καθυστερεί το εμβόλιο. Επίσης, ακόμα δεν έχουμε καταλάβει καλά πώς λειτουργεί αυτός ο ιός, από άποψης ανοσίας και παραγωγής αντισωμάτων», εξήγησε. «Οι λέξεις - κλειδιά στο εμβόλιο», συνέχισε ο καθηγητής, «είναι τα αντισώματα και η ανοσία που δημιουργεί. Από τα μέχρι στιγμής δεδομένα, δεν έχουμε συμπεράνει πιο ποσοστό του πληθυσμού αποκτά ανοσία στον ιό, μετά από πόσο χρονικό διάστημα δημιουργείται, ποιος είναι ο τίτλος αντισωμάτων που φέρει ο καθένας», πρόσθεσε.

Εάν κάποιος νοσήσει από Covid-19, είναι σίγουρο ότι αποκτά ανοσία και δεν θα ξανανοσήσει σε σύντομο χρονικό διάστημα;

Αυτό λέει η γνώση και η προηγούμενη εμπειρία. Ότι, δηλαδή, αυτός που έχει νοσήσει έχει κάνει τον τίτλο αντισωμάτων και δεν θα ξανανοσήσει. Όμως, έχουμε κάποιες αναφορές από άτομα που έχουν νοσήσει ελαφρύτερα να έχουν μικρότερο τίτλο αντισωμάτων, που ενδεχομένως δεν τους καλύπτει, ή άτομα που ξανακόλλησαν τον ιό. Δυστυχώς, δεν είναι ακόμα τόσο ξεκάθαρο ότι όποιος έχει κολλήσει τον ιό -με συμπτώματα ή ασυμπτωματικός- έχει καλυφθεί από αντισώματα. Επαναλαμβάνω ότι όλα αυτά, για να μπορούμε να τα δούμε ξεκάθαρα, θα πρέπει να έχουμε περισσότερα δεδομένα στα χέρια μας από τους ασθενείς που έχουν εξεταστεί, και κλειδί στο να εξάγουμε ασφαλέστερα συμπεράσματα είναι να σχεδιαστούν μεγάλες επιδημιολογικές μελέτες διερεύνησης της ανοσίας του γενικού πληθυσμού.

Γίνονται αυτή τη στιγμή επιδημιολογικές μελέτες για τα θέματα ανοσίας και αντισωμάτων;

Ναι, έχουν ξεκινήσει. Ουσιαστικά είναι ο μεγάλος στόχος, μετά τη φαρμακολογική θεραπεία, για την κατανόηση αυτού του ιού. Και ξέρετε, αυτό το κομμάτι, αυτά τα αρχικά δεδομένα, θα μπορούσαν ίσως να υπάρχουν νωρίτερα, από την Κίνα, γιατί εκεί εκτέθηκε αρχικά στον ιό μεγάλος πληθυσμός. Αυτό είναι και το βασικό επιχείρημα του Τραμπ, ο οποίος διέκοψε τη χρηματοδότηση του ΠΟΥ, κατηγορώντας τον για ολιγωρία σε σχέση με την αρχική έξαρση στην Κίνα. Δηλαδή, ότι δεν ακολουθήθηκαν εγκαίρως οι διαδικασίες που προβλέπονται σε τέτοιες καταστάσεις και η Κίνα δεν μας έδωσε εγκαίρως αρκετά δεδομένα - και νομίζω ότι ισχύει αυτό.

Οι αριθμοί που δίνει η Κίνα μπορεί να είναι και λάθος;

Θα συμφωνούσα με την υπόθεση αυτή… Θα μπορούσαμε να το πούμε κι έτσι…