Φράγμα Άχνας, ένας σημαντικός υδροβιότοπος της Κύπρου (Web TV)

Το φράγμα της Άχνας, χωρητικότητας 6,8 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων νερό, βρίσκεται στην επαρχία Αμμοχώστου εντός των διοικητικών ορίων της κοινότητας Άχνας, στην περιοχή η οποία ελέγχεται από την Κυπριακή Δημοκρατία. Η κατασκευή του φράγματος ξεκίνησε στα μέσα του 1986 και ολοκληρώθηκε το 1988. Το νερό στην τεχνητή λίμνη Άχνας δεν προέρχεται από κάποιον ποταμό αλλά μεταφέρεται μέσω του Νότιου Αγωγού, κυρίως κατά τους χειμερινούς μήνες από το φράγμα του Κούρη. Το νερό που μαζεύεται στη λίμνη Άχνας χρησιμοποιείται για τον εμπλουτισμό του υδροφορέα της περιοχής των Κοκκινοχωρίων και για να βοηθηθεί η άρδευση μέσω των γεωτρήσεων.

Στη λίμνη Άχνας υπάρχουν διαφορά είδη ψαριών όπως: κυπρίνος, κοκκινοφτέρα, κουνουπιέρης, λαβράκι, ηλιόψαρο, τιλάπια, γατόψαρο, καραβίδα και αποτελούν σημαντική πηγή τροφής για τα εκατοντάδες υδρόβια πουλιά που επισκέπτονται το φράγμα.





Περιμετρικά του φράγματος υπάρχει αρκετή βλάστηση όπως καλαμιώνες, ακακίες, ευκάλυπτοι και διάφορα θαμνοειδή φυτά. Τριγύρω από το φράγμα υπάρχουν χωράφια με δημητριακά, οπωροφόρα δέντρα και άλλες καλλιέργειες.

Δύο σπάνια φυτά που εμπεριέχονται στο κόκκινο βιβλίο της χλωρίδας του τόπου μας «Red Date Book Category» υπάρχουν στο φράγμα και είναι το Phyla Nodiflora (L.) και το υδρόβιο φυτό Najas Marina Subsp.armata L.

Από τις 13 Μαρτίου του 2008 η περιοχή έχει χαρακτηρισθεί ως ζώνη ειδικής προστασίας στο πλαίσιο του προγράμματος «Φύση 2000», καθώς το φράγμα Άχνας αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους υγροβιότοπους του τόπου μας με πολύ πλούσια πτηνοπανίδα, ενώ αποτελεί μία από τις σημαντικότερες περιοχές στο νησί για την αναπαραγωγή της πελλοκατερίνας και του καλαμοκαννά. Πτηνοπαρατηρητές καταγράφουν κάθε φθινόπωρο και άνοιξη -που είναι σε εξέλιξη η αποδημία των πουλιών- εκατοντάδες αποδημητικά πουλιά τα οποία χρησιμοποιούν το φράγμα ως ενδιάμεσο μεταναστευτικό σταθμό, για να ξεκουραστούν και να τραφούν. Πολλά από αυτά τα πουλιά διαχειμάζουν εκεί, ενώ άλλα μένουν εκεί για να φωλιάσουν. Επίσης έχουν καταγραφεί εκεί πολλά σπανιότατα είδη πουλιών. Το φθινόπωρο ψαραετοί χρησιμοποιούν τον υδροβιότοπο ως στάση κατά τη διάρκεια του αποδημητικού ταξιδιού τους από τη Βόρεια Ευρώπη, όπου αναπαράγονται, προς την Αφρική, όπου διαχειμάζουν. Οι ψαραετοί είναι μεγαλόπρεπα και εντυπωσιακά πουλιά και τρέφονται με ψάρια τα οποία πιάνουν με εντυπωσιακές κάθετες βουτιές, και σε πολλές χώρες προσελκύουν εκατοντάδες και χιλιάδες παρατηρητές πουλιών για να δουν και να φωτογραφίσουν αυτά τα υπέροχα πουλιά, ενώ ψαρεύουν. Όλα αυτά τοποθετούν το φράγμα της Άχνας στην κορυφή της λίστας για σημαντικές περιοχές πτηνοπαρατήρησης.





Παρά το καθεστώς προστασίας που υποτίθεται έχει το φράγμα, υπάρχουν πολλά σοβαρά προβλήματα όπως παράνομη παγίδευση πτηνών με ξόβεργα και δίχτυα στην περιοχή και λαθροθηρία. Επισκέπτομαι τακτικά την περιοχή για πτηνοπαρατήρηση και δύο φορές έχω δει αυτοκίνητα να εισβάλουν με ιλιγγιώδη ταχύτητα στο φράγμα, να πυροβολούν τα κοπάδια των πουλιών τα οποία βρίσκονται μέσα στο νερό και να φεύγουν με τον ίδιο τρόπο που ήρθαν. Να σημειώσω ότι αυτό το έκαναν τη στιγμή που αρκετός κόσμος ήταν εκεί και αυτό αποδεικνύει το θράσος το οποίο διαθέτουν αυτοί οι κύριοι. Σίγουρα σε κάποια στιγμή θα επέστρεφαν χωρίς τα όπλα τους για να συλλέξουν τα πουλιά τα οποία σκότωσαν. Πολλές είναι οι φορές που βρήκα σκοτωμένα πουλιά από πυροβόλα όπλα, ακόμα και ψαραετός έχει βρεθεί πυροβολημένος. Αρκετοί παρατηρητές πτηνών στην προσπάθειά τους να εμποδίσουν λαθροθήρες έχουν δεχθεί απειλές από αυτούς.



Ο Πτηνολογικός Σύνδεσμος Κύπρου έχει κάνει έκκληση στις αρμόδιες αρχές, κυρίως την Υπηρεσία Θήρας και Πανίδας, την Αστυνομία Κύπρου, αλλά και την Αστυνομία των Βρετανικών Βάσεων (μια και μικρό κομμάτι ανήκει στις Βάσεις), να αναλάβουν ουσιαστική δράση για την προστασία αυτού του υδροβιότοπου από τη λαθροθηρία και την παράνομη παγίδευση πτηνών, βάζοντας ως προτεραιότητα την υλοποίηση και εφαρμογή ενός σχεδίου. Θα πρέπει να υπάρχει μηδενική ανοχή σε όλα τα επίπεδα από την κυπριακή κυβέρνηση, εάν επιθυμεί την ουσιαστική εξάλειψη της λαθροθηρίας και της παράνομης παγίδευσης πτηνών.

Εκτός από τη λαθροθηρία υπάρχουν και πολλά αλλά σοβαρά προβλήματα.

Όπως έχω αναφέρει εκεί αναπαράγονται η πελλοκατερίνα και ο καλαμοκαννάς. Τα πουλιά αυτά γεννούν στο έδαφος περιμετρικά του νερού αλλά εκεί βόσκουν ανεξέλεγκτα εκατοντάδες αιγοπρόβατα, τα οποία τσαλαπατούν τις φωλιές των πουλιών. Αλεπούδες κυκλοφορούν τη νύκτα κατασπαράσσοντας ό,τι βρουν στον δρόμο τους.



Καταδιώκουν τα πουλιά

Πολλοί παίρνουν περίπατο τους σκύλους τους περιμετρικά του φράγματος, οι οποίοι καταδιώκουν τα πουλιά ακόμα και μέσα στο νερό. Αυτό συμβαίνει και σε άλλες περιοχές όπως το φράγμα της Αθαλάσσας το οποίο επίσης έχει εξελιχθεί σε έναν σημαντικό υδροβιότοπο.

Ψαράδες, που αν και το ψάρεμα επιτρέπεται μόνο στην περιοχή του πάγκου για να μην ενοχλούνται τα πουλιά, ψαρεύουν σε ολόκληρο το φράγμα προκαλώντας σοβαρές ενοχλήσεις στα πουλιά. Επίσης αυτοί οι ψαράδες που είναι κυρίως ξένοι οι οποίοι εργάζονται στην Κύπρο, την εποχή που επιτρέπεται το ψάρεμα μετατρέπουν το φράγμα σε έναν απέραντο σκουπιδότοπο. Υπάρχουν προσβάσεις και μπορεί κάποιος να παρκάρει το αυτοκίνητό του δίπλα από το φράγμα, και πολλοί από αυτούς τους ψαράδες ψαρεύουν και τη νύχτα παράνομα, ανάβοντας φωτιές περιμετρικά του φράγματος.

Πολλοί γεωργοί όπου τα χωράφια τους γειτνιάζουν με το φράγμα κλέβουν νερό τοποθετώντας παράνομα λάστιχα σε αυτό.

Το πιο εξωφρενικό όμως είναι αυτό που είδα μια μέρα σε μια επίσκεψή μου εκεί. Ένα ταχύπλοο σκάφος μέσα στο νερό να χρησιμοποιείται για θαλάσσιο σκι. Δεν ξέρω αν είχαν κάποια άδεια και από πού την πήραν αλλά αυτό είναι απαράδεκτο να συμβαίνει σε έναν τόσο σημαντικό υδροβιότοπο του τόπου μας.

Πρέπει οι αρμόδιοι επιτέλους να αναλάβουν τις ευθύνες τους και να προστατεύσουν τον υδροβιότοπο με πράξεις και όχι μόνο στα χαρτιά. Πολλά από αυτά τα προβλήματα θα λυθούν αν περιφραχτεί το φράγμα όπως έγινε και στη λίμνη της Ορόκλινης από κονδύλια.

Φανταστείτε τι θα λένε για εμάς οι πάρα πολλοί ξένοι παρατηρητές πτηνών που επισκέπτονται καθημερινά τον υδροβιότοπο και βλέπουν όλα αυτά τα αίσχη σαν να βρίσκονται σε μια τριτοκοσμική χώρα.