Νιαζί Κιζίλγιουρεκ: «Θέλω να κτίζω γέφυρες»

Ο Νιαζί Κιζίλγιουρεκ είναι Τουρκοκύπριος διανοούμενος, ακαδημαϊκός, συγγραφέας, ακτιβιστής, φτιάχνει ταινίες. Είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, διδάσκει εδώ και 23 χρόνια στο Τμήμα Τουρκικών και Μεσανατολικών Σπουδών. Σπούδασε και έζησε σε πολλές χώρες της Ευρώπης. Γεννήθηκε στην Ποταμιά το 1959. Είναι υποψήφιος ευρωβουλευτής με το ΑΚΕΛ στις ευρωεκλογές του Μαΐου. «Δεν είμαι μέλος του κόμματος, αλλά συμφωνούμε με το ΑΚΕΛ σε πολλά θέματα, όπως στο Κυπριακό. Για μένα, η ηθική μου δέσμευση απέναντι στο ΑΚΕΛ είναι η άψογη συνεργασία. Και θέλω να ευχαριστήσω τον ΑΚΕΛικό κόσμο και τα στελέχη του κόμματος που με τίμησαν με αυτή την πρόταση, την οποία θεωρώ πάρα πολύ σημαντική», ανέφερε ο καθηγητής ερωτηθείς σχετικά.

Τι θα πάρετε από την Κύπρο στις Βρυξέλλες και τι θα φέρετε από τις Βρυξέλλες στην Κύπρο εάν εκλεγείτε;

Οι ευρωβουλευτές λειτουργούν σε δύο επίπεδα. Σίγουρα δρουν για τη χώρα τους, όχι όμως σε εθνικό επίπεδο, γιατί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι ένας ιδεολογικός χώρος. Εκεί δεν πάει κανείς ως Γερμανός ή ως Έλληνας κ.λπ., αλλά ως συντηρητικός του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος ή ως Πράσινος ή ως Σοσιαλιστής ή ως Αριστερός. Και άρα εντάσσεται σε μια ζύμωση με ευρωπαϊκά θέματα, ανάλογα με την ιδεολογία του. Εμένα με ανησυχεί πάρα πολύ η άνοδος του εθνικισμού και του ρατσισμού στην Ευρώπη. Άρα, εκεί σίγουρα θα δοθεί μια σκληρή μάχη για να μην χαθούν οι ευρωπαϊκές αξίες, η ανεκτικότητα και ο σεβασμός στη διαφορετικότητα. Τι θα φέρω εδώ; Η Κύπρος μπορεί να έχει ενταχθεί στην ΕΕ, όμως δεν είμαι σίγουρος κατά πόσον στην πολιτική κουλτούρα μας επικρατούν ευρωπαϊκές αξίες. Επίσης, είμαστε μια διχοτομημένη χώρα σε μια ενωμένη Ευρώπη - ένα παράδοξο με το οποίο καλούμαστε συνεχώς να πραγματευόμαστε. Άρα, υπάρχουν κοινά σημεία μεταξύ της μάχης για καλύτερη, πιο δημοκρατική και κοινωνική Ευρώπη και του αγώνα για επανένωση και συμφιλίωση στην Κύπρο.

Ποια διάσταση της ΕΕ δεν καταφέραμε να δούμε εδώ στην Κύπρο;

Η Κύπρος σε σχέση με την Ευρώπη έχει κάποιες ιδιαιτερότητες. Η Ευρώπη οικοδόμησε τον εαυτό της με το να ξεπεράσει εν μέρει τον εθνικισμό. Όπως πολύ σωστά είπαν οι Μακρόν και Μέρκελ πρόσφατα, εθνικισμός ίσον προδοσία του πατριωτισμού. Εμείς εδώ ακόμα ζούμε σε μια εθνικιστική πολιτική κουλτούρα. Η Ευρώπη έκτισε πάνω σε αξίες του Διαφωτισμού και της κοσμικότητας, ενώ εμείς εδώ -ως χώρα- δεν περάσαμε από τον Διαφωτισμό. Άρα, υπάρχουν πράγματα να μάθουμε και θα πρέπει να αγωνιστούμε να τα αφομοιώσουμε.

Γνωριζόμαστε

Γιατί να σας ψηφίσει ένας Ε/Κ;

Γιατί με γνωρίζει. Έχω χρόνια δράσης για συμβίωση και μόνιμη ειρήνη στην Κύπρο, είναι επίκεντρο της ζωής μου η ολική Κύπρος, επικοινωνώ με τους Ε/Κ σε πολλά επίπεδα, δεν υπάρχει χωριό που να μην έχω πάει να μιλήσω, ποτέ δεν είπα «όχι» σε πρόσκληση για διάλεξη, έγραψα εκατοντάδες άρθρα σε ε/κ εφημερίδες, γνωριζόμαστε καλά με την ε/κ κοινότητα. Θυμάμαι ότι ξένισε πολύ κόσμο ο διορισμός μου στο Πανεπιστήμιο Κύπρου. Κάποιοι, μάλιστα, έκαναν έντονη εκστρατεία για να αναγκαστώ να φύγω από το πανεπιστήμιο. Ξέρετε γιατί επιβίωσα και από λέκτορας έγινα καθηγητής και είχα εκλεγεί και κοσμήτορας στο Τμήμα Ανθρωπιστικών Σπουδών; Γιατί η ε/κ κοινωνία, οι Ε/Κ, με στήριξαν, μου έδειξαν εκτίμηση και σεβασμό. Το νιώθω αυτό το πράγμα. Με αυτό θέλω να πω, λοιπόν, ότι οι Ε/Κ δεν με βλέπουν ως έναν Τ/Κ, αλλά βλέπουν τον Νιαζί Κιζίλγιουρεκ που γνωρίζουν χρόνια τώρα, που μαζί τους ζει, μαζί τους τραγουδά, μαζί τους στεναχωριέται, μαζί τους προχωρεί. Έχω δεσμούς με την ε/κ κοινότητα. Είμαι ταυτόχρονα αφοσιωμένος και στις δύο κοινότητες, ταυτίζομαι μαζί τους συναισθηματικά και πνευματικά, αλλά και σε θέματα κουλτούρας και γλώσσας κ.λπ. Έτσι ζω, αυτά είναι τα βιώματά μου.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Η Υποψηφιότητά μου στις Ευρωεκλογές του 2019

Συνειδητά Ευρωπαίοι

Γιατί να έρθουν οι Τ/Κ από τα κατεχόμενα να σας ψηφίσουν;

Νομίζω ότι οι Τ/Κ σε αυτές τις εκλογές θα δείξουν μια άλλη συμπεριφορά σε σύγκριση με τις προηγούμενες ευρωεκλογές, που ήταν πενιχρή η συμμετοχή τους. Αυτή τη στιγμή οι ελπίδες για επίλυση του Κυπριακού απομακρύνονται, ο κόσμος έχει βαρεθεί να είναι σε απομόνωση. Επίσης, η τ/κ κοινότητα δεν έχει χρησιμοποιήσει την ευρωπαϊκή της υπόσταση. Οι Τ/Κ είναι Ευρωπαίοι πολίτες, χωρίς όμως αυτό να το έχουν συνειδητοποιήσει ή να το έχουν αξιοποιήσει. Δεν είναι ενεργοί πολίτες της ΕΕ. Πιστεύω ότι οι Τ/Κ έχουν τώρα την ευκαιρία να συνδεθούν περισσότερο με την Ευρώπη. Η Ευρώπη δεν θα είναι γι' αυτούς μόνο ένας χώρος όπου στέλνουν τα παιδιά τους να σπουδάσουν. Θα καταλάβουν ότι μπορούν να συμμετάσχουν στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι, ότι μπορούν να στηρίξουν πολιτικές δυνάμεις, ότι έχουν κάθε δικαίωμα και μπορούν οι ίδιοι να διεκδικήσουν εκλογή.

Θα κάνετε προεκλογική στα κατεχόμενα;

Θα κάνω με την έννοια ότι θα επισκεφθώ κόσμο, θα συζητήσουμε, θα κάνουμε διαλέξεις, θα δουλέψουμε. Έτσι κι αλλιώς είμαι αρθρογράφος εδώ και 15 χρόνια στην εφημερίδα «Γενί Ντουζέν». Κάνω συνεντεύξεις, με καλούν σε τηλεοπτικά κανάλια. Θα δουλέψω και εκεί, σε όλη την Κύπρο.

Πείραμα;

Αυτό όλο μοιάζει με ένα πείραμα: Πώς να ζει κανείς στη μοιρασμένη Κύπρο, σε ένα λειτουργικό και βιώσιμο status quo. Ή στην ομοσπονδιακή Κύπρο.

Εγώ πιστεύω ότι η από κοινού συμμετοχή των Ε/Κ και των Τ/Κ στις ευρωεκλογές θα καλλιεργήσει μια κοινή πολιτική κουλτούρα, θα μάθουν να σκέφτονται με βάση τις αξίες και τις ιδέες και όχι την εθνότητα. Αυτή η ζύμωση θα αντανακλάται στη μελλοντική ομοσπονδιακή Κύπρο με τον καλύτερο τρόπο και θα λύσει καθετί που αφορά τη λειτουργικότητα. Όσο πιο πολλές φεντεραλιστικές αντιλήψεις αποκτάμε μέσα από τη ζύμωση, τόσο πιο πολύ βοηθάμε τη λειτουργικότητα του κράτους. Αυτό που επιχειρούμε είναι πρωτοφανές. Εάν είχαμε μια ομοσπονδιακή λειτουργία, στο μέλλον μια ομοσπονδιακή χώρα, θα είχαμε πολίτες με πολλές υποστάσεις, διαστάσεις. Είναι ένα παράδειγμα για το αύριο, ναι. Εάν οι Ε/Κ και οι Τ/Κ ψηφίσουν ένα κοινό πρόγραμμα, το πρόγραμμα της ολικής Κύπρου του Νιαζί Κιζίλγιουρεκ, τελειώνει. Μπορώ μετά να πω, «κ. Πρόεδρε λειτουργεί. Λειτουργεί η ομοσπονδία. Ενώνει τους ανθρώπους, κ. Πρόεδρε».

Ναι, και ο Πρόεδρος μπορεί να σας απαντήσει: «Νιαζί, όταν έρθει στο Ευρωκοινοβούλιο θέμα που αφορά την Κυπριακή Δημοκρατία και την Τουρκία, εσύ τι θα ψηφίσεις;».

Δεν νομίζω ποτέ να με ρωτήσει κάτι τέτοιο ο Πρόεδρος. Το πολύ-πολύ να πει αυτό το πράγμα στο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, εκεί όπου ανήκει ιδεολογικά. Δεν θα έρθει στη δική μας πολιτική ομάδα ο Πρόεδρος Αναστασιάδης, ένας συντηρητικός πολιτικός, για να εκφράσει άποψη. Εδώ πρέπει να μάθουμε να συμπεριφερόμαστε ευρωπαϊκά, με ιδέες και όχι να πακετοποιούμε την εθνότητα. Να σας πω ένα παράδειγμα και σκεφτείτε το. Ως προς την ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας, υπάρχουν στην ΕΕ διάφορες απόψεις. Υπάρχουν αυτοί που πιστεύουν ότι η Τουρκία πρέπει οπωσδήποτε να αποκλειστεί εντελώς από την ΕΕ. Διαφωνώ με αυτό. Πιστεύω ότι η Τουρκία πρέπει να συνεχίσει την ενταξιακή της πορεία στην ΕΕ. Έχει τεράστια σημασία αυτό για τον εκδημοκρατισμό της Τουρκίας. Πιστεύω στην ευρωπαϊκή της πορεία, ανεξάρτητα από την κατάληξη. Δεν πρέπει να σκοτωθεί αυτή η ελπίδα. Και αυτή τη θέση τη στηρίζουν και οι Σοσιαλιστές και οι Πράσινοι και ο Νίκος Αναστασιάδης και ο Αλέξης Τσίπρας.

Θέλει να εκδημοκρατιστεί η Τουρκία του κ. Ερντογάν;

Ποια Τουρκία; Εδώ μιλάμε για δυνάμεις που αγωνίζονται. Δεν υπάρχει μια Τουρκία, που θέλει ή δεν θέλει. Υπάρχει μια πλουραλιστική κοινωνία - κάνουν αγώνα οι Κούρδοι, οι Τούρκοι δημοκράτες. Μιλάμε για διεκδίκηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων, για μια μεγάλη μάχη. Δεν είναι μια χώρα όπου τέλειωσαν όλα επειδή κυριαρχεί σήμερα ο κ. Ερντογάν. Όσο παράξενο κι αν σας φαίνεται, ακόμα μπορώ να μετρήσω εφημερίδες και διανοούμενους που γράφουν καθημερινά και μιλούν καθημερινά γι' αυτά τα θέματα. Εμείς είμαστε εδώ να δούμε τις κοινωνίες και τις δυναμικές των κοινωνιών, δεν κοιτάμε κυβερνήσεις.

Πατριωτισμός

Όσο και να θέλετε να αφήσετε πίσω την τ/κ σας διάσταση, δεν γίνεται διότι δεν έχουμε λύσει το πολιτικό μας πρόβλημα.

Κατ' αρχάς, δεν κτίζω την προεκλογική μου εκστρατεία πάνω στην τ/κ μου ταυτότητα. Δεν καλώ τον κόσμο να με ψηφίσει επειδή είμαι Τ/Κ. Καλώ τους ψηφοφόρους να μην με απορρίψουν επειδή είμαι Τ/Κ. Έχω ένα όραμα για τον τόπο μας και καλώ τους ψηφοφόρους εάν συμφωνούν μαζί μου να με ψηφίσουν. Εάν διαφωνούν, δεν θέλω ψήφο επειδή είμαι Τ/Κ. Είμαι πολύ γνωστός φεντεραλιστής και για μένα φεντεραλισμός δεν είναι μόνο να κάνουμε μια συμφωνία για ομοσπονδιακό κράτος. Ο φεντεραλιστικός πατριωτισμός είναι ο πλουραλιστικός τρόπος ζωής. Φεντεραλιστές πατριώτες θέλω να με στηρίξουνε. Ένας εθνικιστής ή ακόμα και ένας αριστερός / δεξιός μπορεί να αγαπήσει και να νοιαστεί μόνον μια εθνοτική ομάδα ή έναν άνθρωπο. Ένας φεντεραλιστής λειτουργεί αλλιώς, αγαπάει και νοιάζεται μια ολόκληρη χώρα, με όλες τις κοινότητές της. Συνεπώς, θα ήθελα να με στηρίξουν όσοι Ε/Κ και Τ/Κ πιστεύουν στην ειρηνική συμβίωση, στην ομοσπονδιακή Κύπρο, σε μια φεντεραλιστική κουλτούρα. Και αυτό που σας περιγράφω δεν έχει εθνοτικό χρώμα. Εξάλλου, στη χώρα μας υπάρχουν άνθρωποι που δεν είναι αριστεροί και ψηφίζουν ομοσπονδία, και αριστεροί που δεν ψηφίζουν ομοσπονδία. Τούτο, το ότι έρχονται μαζί οι άνθρωποι, έχει μεγάλη σημασία. Και θα το δω ως αποτυχία μου, το λέω από τώρα, εάν δεν έρθουν οι Τ/Κ μαζί με τους Ε/Κ να με ψηφίσουν. Για παράδειγμα, εάν εκλεγώ μόνο με ψήφους των Τ/Κ θα το θεωρήσω αποτυχία. Εάν εκλεγώ μόνο με ψήφους των Ε/Κ, πάλι θα το θεωρήσω αποτυχία. Εάν, όμως, υπάρχει συμμετοχή και από τις δύο κοινότητες και χάσω, θα το θεωρήσω επιτυχία. Στο Ευρωκοινοβούλιο δεν πας με βάση την εθνότητα, αλλά ιδεολογικά. Εμείς μάθαμε μόνο να βλέπουμε Ε/Κ - Τ/Κ, ζούμε σε ένα συνεχές εθνοτικό πινγκ-πονγκ, δεν βλέπουμε άλλες διαστάσεις, την κοσμικότητα.

Ζητείται ελπίς

Σε ποια φάση βρίσκεται σήμερα η τ/κ κοινότητα;

Η τ/κ κοινότητα περνά δύσκολα, είναι σε πολύ μεγάλο άγχος για το αύριο, σε μια αβεβαιότητα, δεν βλέπει φως στο τούνελ. Αλλάζουν ραγδαία τα πράγματα, η κοινωνία νιώθει τα μεγάλα αδιέξοδα και πιστεύω ότι αυτό θα το δούμε να αντανακλάται και σε αυτές τις ευρωεκλογές. Οι Τ/Κ είναι απομονωμένοι, τα πράγματα ολοένα και χειροτερεύουν, αυξάνονται οι οικονομικές εξαρτήσεις. Οι Τ/Κ, λοιπόν, είναι αγανακτισμένοι Κύπριοι, που ελπίζουν -οι περισσότεροι τουλάχιστον- σε μια λύση του Κυπριακού σύντομα. Αυτή τη στιγμή η ελπίδα σκοτώνεται μέρα με τη μέρα. Αυτό σημαίνει ότι επείγει να ενδυναμωθεί η ελπίδα της λύσης. Κοιτάξτε, αυτή την προεκλογική εκστρατεία τη βλέπω και λίγο σαν μια προσπάθεια για αναπτέρωση της ελπίδας για το Κυπριακό. Γι' αυτό θέλω να φέρω τους ανθρώπους κοντά. Στη χώρα μας βλέπουμε την ελπίδα να πεθαίνει, να απομακρύνεται και να είμαστε καθηλωμένοι σε ένα μόνιμο αδιέξοδο. Άρα, η υποψηφιότητά μου δεν είναι για να εκλεγεί ένας Τ/Κ από το ευρωψηφοδέλτιο του ΑΚΕΛ. Πιστεύω ότι αυτή η υποψηφιότητα κτίζει γέφυρες ανάμεσα στους ανθρώπους.