Πρόκληση για την Κύπρο η παγκόσμια επιβράδυνση

Μετά από τέσσερα χρόνια συνεχούς ανάπτυξης, το 2019 φαίνεται να αποδυναμώνεται ένας παράγοντας που συνέδραμε αποφασιστικά στη μεγέθυνση της κυπριακής οικονομίας και τη μείωση της ανεργίας: το ευνοϊκό διεθνές οικονομικό περιβάλλον. Τις τελευταίες ημέρες υπήρξε ένα μπαράζ ανακοινώσεων ξένων οίκων και οργανισμών για επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομικής ανάπτυξης το 2019. Και η Κύπρος είναι μία οικονομία που επηρεάζεται άμεσα από το εξωτερικό περιβάλλον, λόγω της δομής της οικονομίας της: τουρισμός, υπηρεσίες και κατασκευές καθοδηγούνται από την εξωτερική ζήτηση.

Οι προβλέψεις

Την περασμένη εβδομάδα ο ΟΟΣΑ προειδοποίησε για τον κίνδυνο επιβράδυνσης της οικονομικής ανάπτυξης. Με τίτλο «επιβεβαιωμένα σημάδια κάμψης της δυναμικής της ανάπτυξης στις μεγάλες οικονομίες», ο ΟΟΣΑ παρατηρεί ότι οι σύνθετοι δείκτες (Composite Leading Indicators), που αποτυπώνουν τις τάσεις των επόμενων έξι- εννιά μηνών, ρίχνουν σκιές σε Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία, αλλά και στην Ελλάδα. Ο ΟΟΣΑ είχε αναφέρει τον περασμένο Νοέμβριο πως η «παγκόσμια επέκταση έχει κορυφωθεί» και πως η ανάπτυξη του παγκόσμιου ΑΕΠ «προβλέπεται να περιοριστεί σταδιακά από το 3,7% το 2018 γύρω στο 3,5% το 2019 και 2020, ευθυγραμμιζόμενο ευρύτερα με την υποκείμενη δυνητική ανάπτυξη του παγκόσμιου ΑΕΠ».

Η σημαντικότερη παγκοσμίως επιβράδυνση ήταν αυτή της κινεζικής οικονομίας –της βασικής «μηχανής» της παγκόσμιας ανάπτυξης από το τη χρηματοοικονομική κρίση του 2007-2008. Όμως και η Γερμανία και η Ιαπωνία κατέγραψαν οικονομική συρρίκνωση το γ’ τρίμηνο του περασμένου έτους.

«Η ανάκαμψη που παρατηρήθηκε μεταξύ τέλους του 2016 και στις αρχές του 2018 φαίνεται να έχει ολοκληρώσει τον κύκλο της», τονίζει από την πλευρά της η PwC.

Σύμφωνα με νέες προβλέψεις της PwC όπως καταγράφονται στην τελευταία έκδοση του Global Economy Watch, η παγκόσμια οικονομία στο σύνολό της αναμένεται να σημειώσει το 2019 επιβράδυνση, καθώς οι χώρες της ομάδας των G7 επιστρέφουν σε μακροπρόθεσμους μέτριους ρυθμούς ανάπτυξης.

Συγκεκριμένα, στις ΗΠΑ, η ώθηση της ανάπτυξης ως αποτέλεσμα των δημοσιονομικών κινήτρων αναμένεται να εξασθενήσει, τα υψηλότερα επιτόκια ενδέχεται να μετριάσουν τις καταναλωτικές δαπάνες, ενώ το ισχυρό δολάριο θα συνεχίσει να επηρεάζει τις καθαρές εξαγωγές. Η PwC προβλέπει ότι η ανάπτυξη στις ΗΠΑ θα μειωθεί από περίπου 2,8% που ήταν το 2018 γύρω στο 2,3% το 2019.

Παράλληλα, επιβράδυνση θα σημειώσει και η ανάπτυξη στην Κίνα, συγκριτικά με το 2018, αφού παρά τις προσπάθειες της κυβέρνησης να διασφαλίσει την ελάχιστη δυνατή επιβράδυνση, ο αντίκτυπος των δασμών που έχουν επιβάλει οι ΗΠΑ και η ανάγκη για έλεγχο των επιπέδων του χρέους ενδέχεται να οδηγήσουν το 2019 σε μικρή επιβράδυνση της ανάπτυξης.

Την ίδια ώρα, η στενότητα στις αγορές εργασίας των προηγμένων οικονομιών αναμένεται να συνεχιστεί, με περαιτέρω μείωση της ανεργίας, ακόμη και σε συνδυασμό με μία επιβράδυνση στη δημιουργία θέσεων εργασίας. Η εξέλιξη αυτή θα οδηγήσει μεν σε αύξηση των μισθών, θα δημιουργήσει ωστόσο προβλήματα στις επιχειρήσεις που επιθυμούν να καλύψουν τις ελλείψεις σε ταλαντούχο ανθρώπινο δυναμικό. Η PwC προβλέπει ότι το 2019 η ανεργία θα μειωθεί λίγο περισσότερο στις ΗΠΑ και στη Γερμανία, όπου η δημιουργία θέσεων εργασίας έχει παραμείνει σε υψηλά επίπεδα.

Το Ηνωμένο Βασίλειο αναμένεται να πέσει στην κατάταξη των μεγαλύτερων οικονομιών του πλανήτη, αφού, τόσο η Ινδία όσο και η Γαλλία, ενδέχεται το 2019 να καταγράψουν καλύτερες επιδόσεις, εκτοπίζοντάς το από την πέμπτη στην έβδομη θέση του παγκόσμιου πίνακα. Η PwC προβλέπει πραγματική αύξηση του ΑΕΠ της τάξης του 1,6% για το Ηνωμένο Βασίλειο, 1,7% για τη Γαλλία και 7,6% για την Ινδία.

Η εφημερίδα «Financial Times» τονίζει πως μία ήπια οικονομική επιβράδυνση θα πρέπει να είναι αναμενόμενη, αλλά προειδοποιεί ότι η πολιτική αστάθεια δημιουργεί νέα δεδομένα. Η λονδρέζικη εφημερίδα επισημαίνει:
«Το ζήτημα για το οποίο θα πρέπει να ανησυχούμε τότε δεν είναι η κατάσταση του βραχυπρόθεσμου κύκλου. Είναι απόλυτα πιθανό πως θα υπάρξει μία μέτρια και διαχειρίσιμη επιβράδυνση που δεν θα οδηγήσει σε μεγάλη ζημιά. Η ανησυχία πρέπει να είναι αναφορικά με το πλαίσιο στο οποίο μπορεί να συμβεί μία τέτοια επιβράδυνση. Είναι η πολιτική αστάθεια και η αστάθεια πολιτικής, σε συνδυασμό με την εξάντληση ασφαλών επιλογών για πιστωτική επέκταση, που θα καθιστούσαν τον χειρισμό, ακόμα και μίας περιορισμένης και φυσικά βραχύβιας επιβράδυνσης, δυνητικά τόσο περίπλοκη. Δυστυχώς, δεν υπάρχουν τώρα απλοί μηχανισμοί για τον περιορισμό αυτών των πηγών ευθραυστότητας. Είναι βαθιά ριζωμένες και, δεδομένων των πρόσφατων πολιτικών εξελίξεων, πιο πιθανό να επιδεινωθούν παρά να βελτιωθούν. Αν θέλετε να ανησυχήσετε, θα πρέπει να ανησυχήσετε για αυτό. Ο μετασχηματισμός του παγκόσμιου περιβάλλοντος φέρνει περαιτέρω κινδύνους, τόσο αρνητικούς όσο και θετικούς. Ο μεγαλύτερος αρνητικός κίνδυνος είναι πως θα ήταν αδύνατο να υπάρξει μία συντονισμένη και αποτελεσματική αντίδραση σε μία σοβαρή παγκόσμια οικονομική επιβράδυνση. Ένας προφανής κίνδυνος έρχεται από την πιθανότητα τα ιδιωτικά και δημόσια χρέη που έχουν συσσωρευτεί να μην είναι διαχειρίσιμα. Ένας άλλος κίνδυνος είναι μία κατάρρευση της παγκόσμιας πολιτικής τάξης να δημιουργήσει μία δική της σοβαρή οικονομική αναταραχή, ίσως μέσω μίας κατάρρευσης του εμπορίου, ίσως ως αποτέλεσμα κάποιου άλλου γεωπολιτικού γεγονότος».

Τι κάνουμε;

Σε αυτό το περιβάλλον θα δοκιμαστεί στην πράξη η κυπριακή ανάκαμψη. Την ίδια ώρα, ξένοι ειδικοί που παρακολουθούν τις εξελίξεις στην Κύπρο υπογραμμίζουν στον «Π» την αναγκαιότητα το πολιτικό προσωπικό να μην τρενάρει άλλο το πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων στο Δημόσιο, στην τοπική αυτοδιοίκηση, τη δικαιοσύνη, το επιχειρηματικό περιβάλλον, προκειμένου η χώρα να καταστεί πιο φιλική για επενδύσεις.

Παράλληλα, η επανεκκίνηση του προγράμματος αποκρατικοποιήσεων θεωρείται αναγκαία, όχι μόνο για τον εκσυγχρονισμό των ημικρατικών οργανισμών, αλλά και για την προσέλκυση ξένων κεφαλαίων.

«Η κυπριακή οικονομία είναι μικρή, και αυτό έχει τα καλά του. Οι αριθμοί είναι μικροί και απώλειες, π.χ. στον τουρισμό, μπορούν να καλυφθούν σχετικά εύκολα μέσα από τη διαφοροποίηση των αγορών προσέλκυσης επισκεπτών», τονίζουν στον «Π» αναλυτές διεθνών οργανισμών. Η διαφοροποίηση σε όλους τους τομείς που στηρίζονται από τη διεθνή ζήτηση αποτελεί τη λέξη κλειδί.

Το βασικό σενάριο για την Κύπρο παραμένει θετικό, αλλά για πρώτη φορά από το 2013 συγκεντρώνονται γκρίζα σύννεφα, τα οποία δεν μπορούν να αγνοηθούν.