Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας - Οι Γυναίκες στην Πολιτική

Γιατί άραγε υπάρχουν σχετικά λίγες γυναίκες σε ηγετικές θέσεις ενώ έχουν τόσο καλές επιδόσεις σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης; Και τι κάνει η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) για να βοηθήσει τις γυναίκες να σπάσουν τη «γυάλινη οροφή»;

Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) είναι προσηλωμένη στην εξάλειψη των ανισοτήτων και στην προαγωγή της ισότητας των φύλων «σε όλες τις δράσεις της» και έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο με την πάροδο του χρόνου. Από τις 20 χώρες με το υψηλότερο ποσοστό γυναικών στα εθνικά κοινοβούλια, οι έξι είναι χώρες της ΕΕ. Ωστόσο, το 2016, μόνο 17% των αρχηγών κρατών των 28 χωρών της ΕΕ ήταν γυναίκες και αυτό αντανακλά το γεγονός ότι οι γυναίκες εξακολουθούν να αποκλείονται, σε μεγάλο βαθμό, από την εκτελεστική εξουσία και από τις ανώτερες θέσεις στη δημόσια διοίκηση και στον ιδιωτικό τομέα. Αυτή τη στιγμή, 37% των βουλευτών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου είναι γυναίκες.  Η Κύπρος αντιπροσωπεύεται στο ΕΚ από μία γυναίκα, ποσοστό 16.6% ενώ στη Βουλή των Αντιπροσώπων από τα 56 μέλη οι 10 είναι γυναίκες, ποσοστό 17.8%

Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) έχει μακρά ιστορία δράσης για την προαγωγή της ισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών («ισότητα των φύλων»). Από το 1957, οπότε συμπεριλήφθηκε στο άρθρο 119 της Συνθήκης της Ρώμης η αρχή ότι τα δύο φύλα πρέπει να λαμβάνουν ίση αμοιβή για ίση εργασία, έχει αυξηθεί η σημασία της ισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών ως τομέας πολιτικής της ΕΕ. Κατά τις δεκαετίες που ακολούθησαν, η αρχική έμφαση στην ισότητα όσον αφορά τις αμοιβές και την απασχόληση διευρύνθηκε ώστε να περικλείει και άλλους τομείς της οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής. Παράλληλα, η προσέγγιση μετατοπίστηκε από τη νομική προστασία κατά των διακρίσεων λόγω φύλου (ίση μεταχείριση) στην συμπερίληψη πιο προορατικών μέτρων για την αντιμετώπιση των ιστορικών μειονεκτημάτων που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες, προκειμένου να επιτευχθεί η ισότητα στην πράξη, και στην κατοχύρωση της «ενσωμάτωσης της διάστασης του φύλου», για να διασφαλιστεί ότι όλες οι νέες πολιτικές της ΕΕ συμβάλλουν στο αποτέλεσμα αυτό.



Πέρα από αυτό η ΕΕ και τα κράτη μέλη της έχουν δεσμευτεί ουσιωδώς όσον αφορά την ισότητα των φύλων στο πλαίσιο διεθνών συνθηκών και συμφωνιών για τα ανθρώπινα δικαιώματα, πολλές από τις οποίες διαμορφώθηκαν με τη συμβολή της ΕΕ, ενώ ορισμένες από αυτές υπερβαίνουν τα ενωσιακά πρότυπα. Η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για την εξάλειψη όλων των μορφών διακρίσεων κατά των γυναικών (Convention of the Elimination of  all forms of Discrimination Against Women,CEDAW), η Διακήρυξη και η πλατφόρμα δράσης του Πεκίνου και η Ατζέντα του 2030 για τη βιώσιμη ανάπτυξη, θεσπίζουν πρότυπα και θέτουν μετρήσιμους στόχους για την επίτευξη της ισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών και την εκτίμηση της προόδου στην Ευρώπη. Η επανεξέταση της πλατφόρμας του Πεκίνου από την ΕΕ το 2015 κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι αυξημένες προσπάθειες είχαν αντίκτυπο, αλλά οι γυναίκες και τα κορίτσια εξακολουθούσαν να βρίσκονται σε μειονεκτική θέση στην Ευρώπη και στους 12 τομείς που εξετάστηκαν (φτώχεια, εκπαίδευση, υγεία, βία, ένοπλες συγκρούσεις, οικονομία, εξουσία και λήψη αποφάσεων, μηχανισμοί προαγωγής των γυναικών, ανθρώπινα δικαιώματα των γυναικών, μέσα μαζικής ενημέρωσης, περιβάλλον, και θέματα που αφορούν τα παιδιά κορίτσια).

Δράσεις που ανέλαβε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο

Για να σηματοδοτήσει την Παγκόσμια ημέρα της γυναίκας για το 2019, το Κοινοβούλιο στρέφει την προσοχή του στις γυναίκες στην πολιτική. Το Κοινοβούλιο θέλει να επισημάνει την τεράστια συνεισφορά των γυναικών στην πολιτική σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο, και να ενισχύσει την παρουσία τους σε ανώτερες διοικητικές θέσεις. Ενθαρρύνει ιδιαίτερα τις γυναίκες να ψηφίσουν και να θέσουν υποψηφιότητα στις επόμενες ευρωπαϊκές εκλογές. Στην πρώτη γραμμή όσον αφορά την επισήμανση ζητημάτων βρίσκεται εδώ και πολλά έτη η επιτροπή του ΕΚ για τα Δικαιώματα των Γυναικών και την Ισότητα των Φύλων (FEMM). Πιο κάτω παρατίθενται  μερικές από τις θεματικές με τις οποίες καταπιάνεται το ΕΚ σε σχέση με την ισότητα των φύλων:

Καταπολέμηση της βίας σε βάρος των γυναικών: Το 2014, το Κοινοβούλιο ζήτησε όχι μόνο να προσχωρήσει η ΕΕ στη σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, αλλά και να θεσπιστεί οδηγία της ΕΕ με δεσμευτικά μέτρα για την προστασία των γυναικών από τη βία και σε συνδυασμό με άλλα μέτρα, όπως: την ενίσχυση της νομικής βάσης με την προσθήκη της έμφυλης βίας στα εγκλήματα που απαριθμούνται στο άρθρο 83 παράγραφος 1 ΣΛΕΕ (Συνθήκη για την Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης), την δημιουργία συνεκτικού συστήματος συλλογής στατιστικών στοιχείων στα κράτη μέλη, την θέσπιση Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου και την έγκριση στρατηγικής και σχεδίου δράσης σε επίπεδο ΕΕ για την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών. Το Κοινοβούλιο συνέχισε να ασκεί πιέσεις για να σημειωθεί πρόοδος ως προς τις ανωτέρω συστάσεις, για παράδειγμα με τα ψηφίσματά του της 9ης Ιουνίου 2015, της 24ης Νοεμβρίου 2016, της 14ης Μαρτίου 2017 και της 12ης Σεπτεμβρίου 2017. Επίσης ζήτησε την ευρύτερη προσχώρηση της ΕΕ στη σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, πέραν των τομέων που προτείνονται επί του παρόντος.

Ισότητα των αμοιβών: Το Κοινοβούλιο ζητεί να αναθεωρηθεί η ισχύουσα οδηγία από το 2008. Σύμφωνα με την αξιολόγηση που διενήργησε το 2015 όσον αφορά την εφαρμογή της οδηγίας, διαπιστώθηκε ότι οι διατάξεις περί ισότητας των αμοιβών δεν εφαρμόζονται ούτε επιβάλλονται πλήρως, και ζήτησε να θεσπιστεί νέα νομοθεσία που θα περιλαμβάνει μέτρα για την ενίσχυση της μισθολογικής διαφάνειας, καθώς και αποτελεσματικά μέσα επιβολής, όπως οι υποχρεωτικοί έλεγχοι των αμοιβών σε μεγάλες επιχειρήσεις.

Ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής: Το Κοινοβούλιο έχει υπογραμμίσει τον αντίκτυπο που έχουν οι ανισότητες μεταξύ των φύλων όσον αφορά τις αμοιβές, τις συνολικές αποδοχές, τις οικογενειακές ευθύνες και τις ευθύνες φροντίδας, καθώς και την πορεία σταδιοδρομίας, στις συντάξεις των γυναικών και στην ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής. Επίσης, επισήμανε την επισφαλή κατάσταση των γυναικών που απασχολούνται ως οικιακές βοηθοί και προσωπικό φροντίδας, οι οποίες παρέχουν σε άλλους τη δυνατότητα να εξισορροπούν την επαγγελματική και προσωπική τους ζωή. Οι επιτροπές του Κοινοβουλίου για την απασχόληση και για τα δικαιώματα των γυναικών εξετάζουν τη νέα πρόταση για την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής, η οποία θα μπορούσε να ικανοποιήσει πολλά μακροχρόνια αιτήματα του ΕΚ, όπως να προβλέπεται περίοδος μη μεταβιβάσιμης γονικής άδειας για τους πατέρες και αμειβόμενη άδεια πατρότητας.

Χρηματοδότηση: Το Κοινοβούλιο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι θα πρέπει να αξιοποιηθεί προορατικά και καλύτερα η χρηματοδότηση της ΕΕ, ούτως ώστε να επιτευχθεί o στόχος της ισότητας των φύλων.  Κάτι τέτοιο θα υλοποιηθεί με περισσότερη  χρηματοδότηση από το ΕΤΠΑ (Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης) για τη στήριξη χρηματοδότησης επενδύσεων στο τομέα της φύλαξης παιδιών και φροντίδας εξαρτωμένων ατόμων καθώς και ανακοπή και αντιστροφή της  μείωσης της χρηματοδότησης για την καταπολέμηση της βίας ενάντια των γυναικών και αύξηση των κονδυλίων προς τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και οργανισμών που προωθούν την ισότητα.  Το ΕΚ ζήτησε επιπλέον  η διάσταση του φύλου να εντάσσεται  σε όλες τις γραμμές του προϋπολογισμού της ΕΕ και σε όλα τα μελλοντικά χρηματοδοτικά προγράμματα της ΕΕ, με σαφείς στόχους, συγκεκριμένους πόρους και συστηματική παρακολούθηση.