Αποστολή «Π» στη Β. Ιρλανδία: Ένα αλλιώτικο Μπέλφαστ

Επίμονη ψιλή βροχή. Σπίτια από κόκκινα μικρά τούβλα που αποπνέουν υγρασία δεκαετιών. Παμπ με χαμηλές πόρτες και άντρες με πρησμένα πρόσωπα που καπνίζουν έξω από μαγαζιά για στοιχήματα. Σημαίες βρετανικές, τεράστιες τοιχογραφίες με τοπικούς ήρωες που πολέμησαν και σκοτώθηκαν από τον IRA, πλακέτες με ονόματα νεκρών από επιθέσεις του IRA χαραγμένα σε μαύρο μάρμαρο. Είμαστε στην Shankill road, έναν από τους κεντρικούς άξονες της περιοχής όπου κατοικούν ενωτικοί προτεστάντες, στο δυτικό Μπέλφαστ. Ο δρόμος, όπως το μεγαλύτερο μέρος του δυτικού Μπέλφαστ, έχει μια πολύχρονη ιστορία βίας, βομβιστικών επιθέσεων, δολοφονιών και δικοινοτικού μίσους που η βρετανική παρουσία είχε τροφοδοτήσει επί δεκαετίες. Εκτός όμως από τις τοιχογραφίες και τις πλακέτες με τα ονόματα και τα μνημεία για τα θύματα του IRA, σήμερα τίποτα δεν θυμίζει το πώς ήταν η Shankill road τα εφιαλτικά χρόνια της τριαντάχρονης ιρλανδικής σύγκρουσης.

Πεδίο συγκρούσεων

«Δεν μπορείς ούτε καν να φανταστείς πώς ήταν στην πραγματικότητα το Μπέλφαστ εκείνα τα χρόνια αν δεν το είχες δει, αν δεν το είχες ζήσει ο ίδιος. Ήταν ένας άλλος κόσμος, ήταν μια άλλη διάσταση της ανθρωπότητας σχεδόν. Και οι περιοχές που ζούσαν την καθημερινότητα της βίας και του κινδύνου ήταν σαν φυλακές στα μυαλά των κατοίκων». Ο συνομιλητής μας έχει ζήσει όλη τη φρίκη της σύγκρουσης και λέει με απόλυτη βεβαιότητα ότι η ΕΕ διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στη μακρά διαδικασία ειρήνευσης που ξεκίνησε με τη Συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής. Η ΕΕ λειτούργησε και εξακολουθεί να λειτουργεί ως εκ των πραγμάτων εγγυητής των νομικών πυλώνων της συμφωνίας, κυρίως όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα και η παρουσία της ως το ευρύτερο πλαίσιο μέσα στο οποίο εξελίσσεται η ειρηνευτική διαδικασία θεωρείται από τους περισσότερους συνομιλητές μας στο Μπέλφαστ καταλυτικής σημασίας. Παράλληλα, η ΕΕ στήριξε και εξακολουθεί να στηρίζει με οικονομική βοήθεια τις διάφορες υποδομές και προσπάθειες της ειρηνευτικής διαδικασίας. Ήδη από το 1989 η ΕΟΚ, τότε, είχε αρχίσει να στηρίζει οικονομικά τις προσπάθειες ειρήνευσης αλλά από το 1995 μέχρι σήμερα η ΕΕ χρηματοδοτεί το πρόγραμμα PEACE που έχει συνολικά απορροφήσει περίπου 1,5 δισ. ευρώ. «Ειρήνη υπάρχει, αυτό κανείς δεν το αμφισβητεί, άλλωστε φαίνεται με γυμνό μάτι στο Μπέλφαστ. Αλλά δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένη, κάτω από την επιφάνεια ελλοχεύουν κίνδυνοι που τώρα με το Brexit και την απειλή ενός σκληρού συνόρου ανάμεσα στη Βόρεια Ιρλανδία και τη Δημοκρατία της Ιρλανδίας ενδέχεται να βγουν στην επιφάνεια», μας λέει ο βετεράνος συνομιλητής μας.

«Έχουμε ειρήνη, αλλά...»

«Ναι, έχουμε ειρήνη. Αλλά κάτω από την ειρήνη υπάρχουν πολλές ’μπουρμπουλήθρες’. Δεν ξέρουμε τι μπορεί να γίνει από δω και πέρα», μας λέει ένας νεαρός κάτοικος της περιοχής, με κοντά κομμένα μαλλιά και τατουάζ με τα χρώματα της βρετανικής σημαίας στα μπράτσα. Είμαστε πάνω στη Shankill road και λίγο πριν τον συναντήσουμε βλέπαμε σε μια βιτρίνα βρετανικές σημαίες και δεκάδες pins με σύμβολα και συνθήματα ενωτικών και των παραστρατιωτικών τους οργανώσεων. Ορισμένες από τις οποίες είναι σήμερα απαγορευμένες. «Οι εθνικιστές σιγά σιγά κερδίζουν έδαφος, κατάφεραν ακόμα και να βγάλουν τη βρετανική σημαία που κυμάτιζε εδώ και αιώνες στο δημαρχείο του Μπέλφαστ. Δεν θέλουμε να γυρίσουμε πίσω στις συγκρούσεις, κανείς δεν το θέλει αυτό. Αλλά τώρα με το Brexit πολλά μπορούν να γίνουν», μας λέει ο ενωτικός συνομιλητής μας.

Η κατάσταση είναι αναμφισβήτητα επικίνδυνη, είπε στον «Π» ο Brian Gormally, επικεφαλής της Επιτροπής για τη Διοίκηση της Δικαιοσύνης και βετεράνος διαμεσολαβητής της ιρλανδικής σύγκρουσης. Που τονίζει ότι αναδεικνύονται νέα επίκεντρα διχασμού στην κοινωνία, τα οποία ενδέχεται να ενισχυθούν από ένα μη συντεταγμένο Brexit και από ένα σκληρό σύνορο. Από την μια μεριά υπάρχει το DUP (Δημοκρατικό Ενωτικό Κόμμα), το οποίο οδηγείται στην εξαιρετικά δύσκολη θέση να είναι ο μόνος υποστηρικτής του Brexit και βρίσκεται σε μια φάση πολύ σκληρού δογματισμού. Και από την άλλη υπάρχουν στο έδαφος, στις περιοχές όπου ζουν ευπαθείς κοινωνικά και οικονομικά κοινότητες, δραστηριότητα και ενωτικών παραστρατιωτικών αλλά και εθνικιστών αντιφρονούντων στη Συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής. Τα τελευταία χρόνια έχει κάνει την επανεμφάνισή της σε περιοχές της εργατικής τάξης του Μπέλφαστ η μέθοδος του πυροβολισμού στο γόνατο, kneecapping, που χρησιμοποιούσε παραδοσιακά ο ΙRA ως τιμωρία στις περιοχές καθολικών που αστυνόμευε κατά την περίοδο των συγκρούσεων. Σύμφωνα με στοιχεία στον βρετανικό Τύπο, τα τελευταία τέσσερα χρόνια η μέθοδος αυτή έχει επανεμφανιστεί και έχει αυξηθεί κατά 60%. Αυτή τη φορά, όπως φαίνεται, τη μέθοδο χρησιμοποιούν ενωτικοί παραστρατιωτικοί σε περιοχές που αυτοί ελέγχουν και κυρίως εναντίον φερόμενων εμπόρων ναρκωτικών.

Τείχη διαχωρισμού

Βυθιζόμαστε στον λαβύρινθο των μικρών δρόμων νότια της Shankill road και δεν αργούμε να πέσουμε πάνω στο πιο μακρύ υπάρχον «τείχος της ειρήνης» που χωρίζει την περιοχή των προτεσταντών-ενωτικών από την εφαπτόμενη σε αυτή περιοχή των καθολικών-εθνικιστών. Μόλις περνάμε το τείχος, που είναι γεμάτο γκράφιτι στο τσιμεντένιο μέρος του που στηρίζει πολύ ψηλά και ισχυρά σιδερένια πλέγματα, αλλάζουν γύρω μας τα χρώματα, τα σύμβολα και οι σημαίες. Η τρίχρωμη πορτοκαλί, άσπρη, πράσινη σημαία της Δημοκρατίας της Ιρλανδίας ανεμίζει από μπαλκόνια και στύλους, παντού αφίσες που γράφουν «Σώστε τη Συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής. Όχι στο Brexit», τεράστιες τοιχογραφίες με τοπικούς ήρωες του IRA που πολέμησαν και σκοτώθηκαν από τις οργανώσεις των ενωτικών, πλακέτες με ονόματα θυμάτων από επιθέσεις ενωτικών. Λίγο πιο κάτω, στην καρδιά της καθολικής περιοχής του δυτικού Μπέλφαστ η Falls road, ο κεντρικός άξονας της περιοχής που έχει το ίδιο συμβολικό και μυθολογικό σήμερα βάρος για τους εθνικιστές όπως η Shankill road έχει για τους ενωτικούς. «Αναμφισβήτητα έχουν αλλάξει πολλά, έχουν αλλάξει ριζικά και προς το καλύτερο μετά τη Συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής. Αλλά ακόμα βλέπεις τα τείχη που χωρίζουν τις δύο κοινότητες σε ορισμένα σημεία. Και που 87% του πληθυσμού θέλει να παραμείνουν γιατί αισθάνονται ασφάλεια», λέει ένας εθνικιστής συνομιλητής μας, βετεράνος των συγκρούσεων. Που πηγαίνει καμιά φορά στην Shankill road αλλά που, όπως λέει, «προσέχω όταν είμαι εκεί».

Η ειρήνη και το αδιέξοδο με την ΕΕ

Μια αυθόρμητη αρμονία γεμίζει τον χώρο καθώς περίπου τριάντα άτομα τραγουδάνε το «Dirty old town» παίζοντας όλοι τους ukelele, αυτή τη μικρή κιθάρα με τέσσερις χορδές. Νέοι, μεσήλικες, ηλικιωμένοι, καλοντυμένοι από τα γραφεία τους, με φόρμες εργασίας χειρωνακτικής, με σακάκια, με δερμάτινα, με μπράτσα γεμάτα τατουάζ, με μπράτσα καλυμμένα από ακριβά άσπρα πουκάμισα. Είμαστε στο παμπ Sunflower, στο δυτικό Μπέλφαστ. Το παμπ λεγόταν παλιά «Avenue» και ήταν παμπ καθολικών. Στη γωνία όπου καθόμαστε είχε δολοφονηθεί ένας καθολικός εθνικιστής τα χρόνια των συγκρούσεων, με σφαίρες από το παράθυρο. «Τα αφήσαμε πίσω μας όλα αυτά. Εδώ είμαστε διαφορετικοί άνθρωποι, από διαφορετική κοινωνική προέλευση, καθολικοί και προτεστάντες. Όλοι μαζί και κάθε βδομάδα εδώ και πέντε χρόνια ερχόμαστε να παίξουμε μουσική. Αυτό είναι ειρήνη, αυτό που βλέπεις εδώ γύρω σου. Και αυτό δεν θα αφήσουμε κανέναν να μας το πάρει, ούτε το Brexit ούτε τα σύνορα», μου λέει μια νεαρή κοπέλα που ήταν πολύ μικρή τότε για να θυμάται τις συγκρούσεις. Αλλά που σίγουρα έχει συνειδητοποιήσει τι θα πει ειρήνη. Εν τω μεταξύ, χωρίς ουσιαστική πρόοδο έγινε η συνάντηση της Τερέζα Μέι με τους ηγέτες των 27 στις Βρυξέλλες αλλά η ΕΕ εμφανίζεται διατεθειμένη να δώσει περισσότερο χρόνο στο Λονδίνο και να επεκτείνει για λίγους μήνες τη μεταβατική περίοδο του Brexit. Στις Βρυξέλλες θεωρούν ότι «η μπάλα είναι στο γήπεδο του Λονδίνου» και δεν αναμένουν θεαματικές εξελίξεις την αμέσως επόμενη περίοδο. Προς το παρόν, δεν διαφαίνεται πλέον ούτε το ενδεχόμενο έκτακτης Συνόδου Κορυφής τον Νοέμβριο αποκλειστικά για το Brexit.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΕΛΕΝΗ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ

#ΗΕυρώπηΕίναιΤοΜέλλονΜας

#OurEuropeOurFuture