Υπό πίεση η Πολωνία για παραβίαση της ανεξαρτησίας της Δικαιοσύνης

Ένα βήμα πριν από την παραπομπή της στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο βρίσκεται η Πολωνία για το θέμα της παραβίασης της ανεξαρτησίας της Δικαιοσύνης στη χώρας, μετά τη σημερινή απόφαση της Κομισιόν να επιτείνει τη σχετική διαδικασία επί παραβάσει, αποστέλλοντας στη Βαρσοβία, επιστολή αιτιολογημένης γνώμης (2ο στάδιο). Η Κομισιόν εμμένει στη θέση της ότι ο πολωνικός νόμος περί του Ανωτάτου Δικαστηρίου αντίκειται στη νομοθεσία της ΕΕ διότι υπονομεύει την αρχή της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης, καθώς και τη μονιμότητα των δικαστών, και, ως εκ τούτου, η Πολωνία παραβαίνει τις υποχρεώσεις που υπέχει δυνάμει του άρθρου 19 παράγραφος 1 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση σε συνδυασμό με το άρθρο 47 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η αιτιολογημένη γνώμη αφορά τον πολωνικό νόμο περί του Ανωτάτου Δικαστηρίου, ο οποίος μειώνει τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης των δικαστών του Ανωτάτου Δικαστηρίου από τα 70 στα 65 έτη. Σύμφωνα με την Κομισιόν αυτό σημαίνει ότι 27 από τους 72 εν ενεργεία δικαστές του Ανωτάτου Δικαστηρίου κινδυνεύουν να εξαναγκαστούν σε συνταξιοδότηση, ενώ το μέτρο αυτό εφαρμόζεται επίσης για τον Πρώτο Πρόεδρο του Ανωτάτου Δικαστηρίου, η εξαετής θητεία του οποίου, όπως ορίζεται στο Σύνταγμα της Πολωνίας, θα τερματιστεί πρόωρα.

Η παραβίαση του Κράτους Δικαίου από πλευρά Πολωνίας συνίσταται στο ότι σύμφωνα με τον νόμο, οι εν ενεργεία δικαστές που θίγονται από τη μείωση των ορίων συνταξιοδότησης έχουν τη δυνατότητα να ζητήσουν παράταση της θητείας τους από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, η οποία μπορεί να χορηγηθεί για περίοδο τριών ετών και να ανανεωθεί μία φορά, χωρίς να έχουν καθοριστεί κριτήρια για την απόφαση και χωρίς δυνατότητα δικαστικής επανεξέτασης σε περίπτωση που η αίτηση απορριφθεί.

Στην πράξη αυτό συνεπάγεται ότι η εκτελεστική εξουσία αποκτά εξουσία πάνω στη δικαστική και ο Πρόεδρος μπορεί να επιλέγει τους δικαστές της αρεσκείας του - κάτι που αντίκειται στις θεμελιώδεις αρχές της ΕΕ, τις οποίες η Πολωνία οφείλει να σέβεται εκ της συμμετοχής της στην Ένωση. Η Κομισιόν έχει αναλύσει διεξοδικά την απάντηση των πολωνικών αρχών στην προειδοποιητική επιστολή που απέστειλε τον Ιούλιο του 2017 σχετικά με τον νόμο περί του Ανωτάτου Δικαστηρίου. Η απάντηση των πολωνικών αρχών δεν αμβλύνει τις νομικού χαρακτήρα ανησυχίες της Επιτροπής.

Επιπλέον η Κομισιόν θεωρεί ότι η θέσπιση διαβούλευσης με το Εθνικό Δικαστικό Συμβούλιο (ΕΔΣ) δεν συνιστά αποτελεσματική διασφάλιση, όπως ισχυρίζονται οι πολωνικές αρχές. Η γνώμη του ΕΔΣ δεν είναι δεσμευτική και βασίζεται σε ασαφή κριτήρια. Επιπλέον, μετά τη μεταρρύθμιση της 8ης Δεκεμβρίου 2017, το ΕΔΣ απαρτίζεται πλέον από δικαστές που διορίζονται από το πολωνικό Κοινοβούλιο, κατά παράβαση των ευρωπαϊκών προτύπων όσον αφορά την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης.

Οι πολωνικές αρχές έχουν πλέον προθεσμία ενός μηνός προκειμένου να λάβουν τα απαραίτητα μέτρα για να συμμορφωθούν με αυτή την αιτιολογημένη γνώμη. Αν οι πολωνικές αρχές δεν λάβουν τα κατάλληλα μέτρα, η Κομισιόν ενδέχεται να αποφασίσει να παραπέμψει την υπόθεση στο Δικαστήριο της ΕΕ.