Πολιτογραφήσεις: Υπουργοί και υπουργεία στις «διαταγές» των παρόχων για εξυπηρέτηση απατεώνων

Οι λεγόμενοι πάροχοι, οι οποίοι είχαν αξιοποιήσει το πρόγραμμα για τις κατ' εξαίρεση πολιτογραφήσεις, σαν την κότα με τα χρυσά αβγά, πλούτισαν εξασφαλίζοντας ευρωπαϊκή υπηκοότητα σε ουκ ολίγους απατεώνες. Αυτό δεν θα μπορούσε να συμβεί αν οι πολιτικοί και υπηρεσιακοί προϊστάμενοι στα αρμόδια υπουργεία και η κυβέρνηση συνολικά δεν έδειχναν ευκαμψία σε «πιέσεις» ώστε να αλλάζουν ακόμα και κριτήρια για να συνάδουν με τις απαιτήσεις των απατεώνων και των παρόχων τους. Στην έκθεση της ερευνητικής επιτροπής Νικολάτου, παρά το ότι επιμελώς έχουν διαγραφεί –άγνωστο γιατί– τα ονόματα μεσαζόντων, δικηγόρων, λογιστών, developers κ.λπ. περιγράφεται ανάγλυφα ο τρόπος με τον οποίο λειτουργούσε το κράτος, ως μικρομάγαζο πώλησης ευρωπαϊκής ιθαγένειας.

Με εσωτερική πληροφόρηση

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η διαπίστωση πως οι πάροχοι δεν έμεναν μόνο στην υποβολή των αιτήσεων για τους πελάτες τους, αλλά χρησιμοποιούσαν και κάθε μέσον για να τους εξασφαλίσουν υπηκοότητα, ακόμα και όταν δεν δικαιούντο. Το ερώτημα, για το πώς είχαν πληροφόρηση για το σημείο στο οποίο βρισκόταν κάθε στιγμή η εξέταση των αιτήσεων δεν απαντάται από το πόρισμα, αλλά ευλόγως ο καθένας μπορεί να αντιληφθεί ότι ο κρατικός μηχανισμός ήταν διάτρητος.

Αναφέρεται στην έκθεση: «Παρεμβάσεις φαίνεται να γίνονταν προς όλες τις υπηρεσίες που εξέταζαν οτιδήποτε είχε σχέση με το κυπριακό επενδυτικό πρόγραμμα, όπως χαρακτηριστικά ανέφερε στη μαρτυρία της η επικεφαλής της ΜΟΚΑΣ κ. Παπακυριακού, που σύμφωνα με την οποία οι πάροχοι υπηρεσιών ήξεραν πότε το Υπουργείο Εσωτερικών αποτεινόταν στη ΜΟΚΑΣ για επιπλέον πληροφορίες αναφορικά με τους επενδυτές. Πάροχοι υπηρεσιών τηλεφωνούσαν σε οποιαδήποτε υπηρεσία μάθαιναν ότι εξέταζε κάποια πτυχή της αίτησής τους και γενικά γίνονταν φορτικοί έως και ενοχλητικοί στις οχλήσεις τους».

Με απλά λόγια, η ερευνητική επιτροπή αποκαλύπτει ότι οι πάροχοι είχαν ανθρώπους στον κρατικό μηχανισμό που τους καθοδηγούσαν για το πού θα πρέπει να ασκήσουν πίεση για να γίνει η δουλειά τους. Δεν αναφέρεται βεβαίως αν αυτό γινόταν από ανιδιοτελές ενδιαφέρον, κάτι που δύσκολα θα μπορούσε να πιστέψει κάποιος.

Οδηγίες από ψηλά

Τα κριτήρια που κατά καιρούς υιοθετούσε το Υπουργικό Συμβούλιο φαίνεται πως είχαν απλώς τυπικό χαρακτήρα και εφαρμόζονταν μόνο για τους πραγματικούς επενδυτές. Οι υπόλοιποι και ιδιαιτέρως αυτοί που χαρακτηρίζονται υψηλού κινδύνου φρόντιζαν να επιλέξουν τον σωστό πάροχο, ο οποίος είχε πρόσβαση σε υπουργούς και στο Προεδρικό, ώστε να αλλάξουν ακόμα και τα κριτήρια, αν δεν τους βόλευαν. Σημειώνεται στην έκθεση πως «οι παρεμβάσεις και οδηγίες για επίσπευση που εντοπίστηκαν ήταν αρκετές και διαφόρων ειδών, όπως για παράδειγμα η επίδειξη υπερβάλλοντος ενδιαφέροντος προκειμένου να προωθηθεί η αίτηση συγκεκριμένων επενδυτών γρήγορα, με παραινέσεις, οδηγίες, μέχρι και πιέσεις. Ειδικά για περιπτώσεις αιτητών που ήταν πελάτες μεγάλων δικηγορικών και ελεγκτικών γραφείων φάνηκε ότι ήταν πολύ δύσκολο για το Υπουργείο (Εσωτερικών) να απορρίψει μια αίτηση. Οι αιτήσεις που καταχωρούνταν ήταν περίπου εργασία σε εξέλιξη (workinprogress), μέχρι να 'πεισθεί' το υπουργείο ότι ικανοποιήθηκαν τα κριτήρια, ή μέχρι να αλλάξουν τα κριτήρια για να ταιριάζουν με τα στοιχεία που είχαν υποβληθεί». Και βεβαίως μεταξύ αυτών που έκαναν παρεμβάσεις ήταν και ιερωμένοι (Αρχιεπίσκοπος, μητροπολίτες) αλλά και πολιτειακοί αξιωματούχοι, όπως ο τότε πρόεδρος της Βουλής, χωρίς να έχουν καμία θεσμική αρμοδιότητα.

Τους φοβούνται;

Από τη μία ο γενικός εισαγγελέας με την ανωνυμοποίηση της εκθέσεως Νικολάτου «σκίασε» τα ονόματα παρόχων, δικηγορικών και ελεγκτικών οίκων και, από την άλλη, πρώην και νυν υπουργοί και υπηρεσιακοί παράγοντες που έδωσαν μαρτυρία στην επιτροπή απέφυγαν να κατονομάσουν αυτούς που ασκούσαν πιέσεις. Αυτή η τακτική δεν εκφεύγει της προσοχής της ερευνητικής επιτροπής, η οποία στην έκθεσή της σημειώνει: «Όλοι σχεδόν οι μάρτυρες άκουσαν, είδαν, έζησαν, έτυχε να διαχειριστούν παρεμβάσεις από παρόχους υπηρεσιών, πολιτικά πρόσωπα, ακόμα και ιερωμένους (πέρα από τη γνωστή επιστολή Αρχιεπισκόπου στον Σ. Χάσικο για τον Jho Low) αλλά στην ερευνητική επιτροπή όλοι (πλην μερικών εξαιρέσεων) ήταν πολύ διστακτικοί να κατονομάσουν, ή να γίνουν πιο συγκεκριμένοι».

Οδηγίες για «ρουσφέτι»

Πέρα από τους παρόχους, οι οποίοι είχαν σημαντικά οικονομικά οφέλη από την έγκριση των αιτήσεων, παρεμβάσεις σημειώνονταν ακόμα και από γενικούς διευθυντές υπουργείων, κάτι που προκαλεί ερωτηματικά για τους λόγους και τα κίνητρά τους, αφού ουσιαστικά παραβίαζαν τα κριτήρια που έπρεπε να εφαρμόζουν. Στην έκθεση της επιτροπής Νικολάτου γίνεται αναφορά σε παρεμβάσεις γενικών διευθυντών υπουργείων και συναντήσεις υπουργών με παρόχους για να εγκριθούν αιτήσεις που δεν ικανοποιούσαν τα κριτήρια. Όπως αναφέρεται, στα «πρώτα χρόνια της λειτουργίας του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος εντοπίστηκαν περιπτώσεις όπου πρώην γενικοί διευθυντές του Υπουργείου Εσωτερικών παρενέβαιναν στη διαδικασία εξέτασης της αίτησης για να δώσουν οδηγίες που δεν ήταν συμβατές με το θεσμικό πλαίσιο ή την πρακτική που ακολουθούσε το Υπουργείο Εσωτερικών κατά την εξέταση των φακέλων». Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που σε φακέλους αιτήσεων βρέθηκαν ιδιόγραφα σημειώματα γενικών διευθυντών και υπουργών, με οδηγίες για «τάχιστη» διεκπεραίωση ή να εγκριθεί γιατί «τον θέλει ο υπουργός».