H καταιγιστική νίκη του ηγέτη της αντιπολίτευσης στα κατεχόμενα με την ανάδειξη στην ηγεσία των Τουρκοκυπρίων του προέδρου του Ρεπουμπλικανικού Τουρκικού κόμματος, Τουφάν Ερχιουρμάν (62% έναντι 35% του αντιπάλου του), ήταν μια κατάθεση της σημερινής θέλησης των Τουρκοκυπρίων στο όλο πλέγμα της ύπαρξής τους τόσο για τα θέματα που αφορούν την καθημερινότητά τους όσο και για το καίριο ζήτημα, που είναι προφανώς το Κυπριακό. Το ενδιαφέρον αυτής της συνεκτικής σχέσης της εσωτερικής διαβίωσης της τουρκοκυπριακής κοινότητας της οποίας τα αδιέξοδα έχουν επιδεινωθεί ακόμη περισσότερο την τελευταία πενταετία, έρχεται να προστεθεί, στα αδιέξοδα και στα ατελέσφορα αποτελέσματα ενός έντονου πειράματος που αφορούσε τη λογική των δύο κρατών στην Κύπρο και που άφησε χωρίς αποτέλεσμα ακόμη και μια ελεγχόμενη διαδικασία χαμηλών προσδοκιών.
Πρωτοφανής αντίδραση των Τ/Κ
Η εκλογή χθες και μάλιστα από τον πρώτο γύρο στη λεγόμενη εκλογική διαδικασία, του Τουφάν Ερχιουρμάν στην ηγεσία της τουρκοκυπριακής κοινότητας, δεν αποτελεί απλώς μια πολιτική εναλλαγή. Είναι στην ουσία μια βαθύτερη μετατόπιση και αλλαγή της πορείας δράσης της κοινότητας τόσο σε ζητήματα στρατηγικής κοινωνικής, οικονομικής αποτύπωσης της καθημερινότητας των Τουρκοκυπρίων αλλά και της ίδιας της ταυτότητας της κοινότητας η οποία δέχεται αλλεπάλληλα κτυπήματα αλλοίωσης από την καταλυτική επίδραση της Τουρκίας.
Υπό αυτή την έννοια η τουρκοκυπριακή κοινότητα ακόμη μια φορά αντιδρά και στέλνει το μήνυμα προς πάσα κατεύθυνση για το πώς φαντάζεται το δικό της μέλλον αλλά και πώς διατυπώνει τη στάση της σε μια Κύπρο με στοιχεία ενοποιητικά από τη μια αλλά και αυτοτέλειας από την άλλη.
Ο Ερχιουρμάν, επικεφαλής του Ρεπουμπλικανικού Τουρκικού Κόμματος εμφανίζεται ως ένας ακόμη, μετά τον Μεχμέτ Αλί Ταλάτ και τον Μουσταφά Ακιτζί, Τουρκοκύπριος ηγέτης που αναμένεται να αντιδράσει με ρεαλισμό για μια επανεκκίνηση της διαδικασίας λύσης του Κυπριακού στη βάση της διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα, όπως προβλέπεται από τα ψηφίσματα του ΟΗΕ.
Ρεαλισμός και πραγματισμός
Εν ολίγοις μετά από μια πενταετία πλήρους απραξίας -με την παρουσία του απελθόντος ηγέτη Ερσίν Τατάρ αν προσθέσουμε και τα δύο ακόμα χρόνια από το Κραν Μοντανά- απέναντι από την ελληνοκυπριακή πλευρά θα υπάρχει πλέον ένας συνομιλητής που δεν απορρίπτει την προοπτική λύσης, ούτε θέτει ως προαπαιτούμενο τη λύση δύο κρατών, μια θέση που η διεθνής κοινότητα ουδέποτε αποδέχθηκε ή τουλάχιστον δεν είναι έτοιμη να αποδεχθεί.
Ωστόσο, το ενδιαφέρον αυτών των εκλογών δεν εξαντλείται μόνο στο Κυπριακό. Αντιθέτως, η άνοδος του Ερχιουρμάν αντανακλά ευρύτερες κοινωνικές και πολιτικές διεργασίες που βρίσκονται σε εξέλιξη στην τουρκοκυπριακή κοινότητα και όχι μόνο. Η δυναμική που είναι δυνατόν να αναπτυχθεί γύρω από τον Ερχιουρμάν δεν εξηγείται μόνο ως ψήφος υπέρ της ομοσπονδίας. Είναι, πρωτίστως, ψήφος διαμαρτυρίας και αναζήτησης διεξόδου.
Στην εξίσωση και οι έποικοι
Η χθεσινή νίκη Ερχιουρμάν αναδεικνύει ακόμη τη διάσταση της εσωτερικής αλλαγής των εποίκων δεύτερης και τρίτης γενιά που έχουν γεννηθεί και μεγαλώσει στα κατεχόμενα και προφανώς αν κάποιος αναλύσει το αποτέλεσμα των «εκλογών» θα αντιληφθεί ότι έχουν πλήρως κυπροποιηθεί και βιώνουν τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η κοινωνία των Τουρκοκυπρίων κυρίως η νέα γενιά ενώ φαίνεται εκ του αποτελέσματος να αποστασιοποιούνται από τον πλήρη εναγκαλισμό της Τουρκίας. Αυτή η κατηγορία ανθρώπων διαπίστωσε ότι δεν μπορεί να συνεχισθεί η απομόνωσή της αλλά και αβεβαιότητα, με αποτέλεσμα να στραφεί σε έναν ηγέτη και μια πολιτική η οποία θα τους οδηγήσει στην ομαλότητα αλλά και στην προσπάθεια για αναγνώριση μέσα από μια πιθανή λύση του πολιτικού προβλήματος, όπως σημειώνει συνεχώς ο Τουφάν Ερχιουρμάν.
Το πείραμα και το σταυροδρόμι
Ο ηττημένος Ερσίν Τατάρ ανάλωσε μια πενταετία με την ξεκάθαρη υποστήριξη της Άγκυρας και την υπόσχεση ότι θα διεκδικήσει διεθνή αναγνώριση του ψευδοκράτους. Πέντε χρόνια μετά, η εικόνα είναι απογοητευτική για την κοινότητα. Καμία χώρα δεν αναγνώρισε το ψευδοκράτος, με διεθνής απομόνωση των Τουρκοκυπρίων.
Η εκλογή Ερχιουρμάν μπορεί να αποδειχθεί υπό προϋποθέσεις ως καταλύτης μιας νέας φάσης στο Κυπριακό, με δυναμική διαλόγου και διπλωματικής κινητικότητας. Δεν εγγυάται λύση αυτή η νίκη - αλλά δημιουργεί συνθήκες για να ξαναρχίσει η προσπάθεια, σε μια περίοδο που ο χρόνος εργάζεται εις βάρος της προοπτικής επανένωσης και επί του εδάφους η χώρα βρίσκεται στο παρά πέντε της διχοτόμησης.
Περισσότερο από οτιδήποτε, όμως, αυτή η πολιτική αλλαγή θα λειτουργήσει ως καθρέφτης για όλες τις πλευρές. Θα φανεί ποιοι πράγματι επιδιώκουν μια λειτουργική λύση - και ποιοι απλώς βολεύονται στη διαχείριση του αδιεξόδου.
Με βάση τα όσα έχει δηλώσει ο νέος ηγέτης των Τουρκοκυπρίων κατά τη διάρκεια της εκλογικής διαδικασίας:
- Θα επιδιώξει τη σοβαρή επανεκκίνηση των συνομιλιών για το Κυπριακό, και ότι θεωρεί πως η τελευταία περίοδος ήταν «χαμένη» όσον αφορά την πρόοδο.
- Η διαδικασία δεν αφορά μόνο δύο κοινότητες, αλλά είναι «διεθνές» πρόβλημα - περιλαμβάνει τη συμμετοχή των Ηνωμένα Έθνη, της Τουρκία, της Ελλάδα.
- Για τους Τουρκοκύπριους και για την Τουρκία ο διάλογος είναι απαραίτητος. Σημειώνει βεβαίως ότι η διαδικασία απαιτεί συνεργασία με την Τουρκία ως εγγυήτρια δύναμη, αλλά και με τους άλλους φορείς.
Tο επόμενο διάστημα και μάλιστα πολύ σύντομα, είναι σαφές ότι θα υπάρξουν εξελίξεις ενώ σε αρκετές περιπτώσεις ο Ερχιουρμάν σημείωσε με αιχμηρή προσέγγιση το γεγονός ότι η δική του παρουσία στην ηγεσία της κοινότητας θα οδηγήσει τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας να ξεκαθαρίσει τη στάση του αφού «δεν μπορεί πια να λέει 'θέλω λύση' ενώ ώς χθες κρυβόταν πίσω από κάποιον που έλεγε συνεχώς ότι 'καμία λύση είναι λύση'».
Συγχαρητήρια και ετοιμότητα
Πάντως, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Χριστοδουλίδης λίγο μετά την κοινοποίηση του αποτελέσματος στα κατεχόμενα αφού συνεχάρη τον Τουφάν Ερχιουρμάν ανέφερε:
- Προσβλέπει σε συνάντηση με τον Τουρκοκύπριο ηγέτη το συντομότερο δυνατόν.
- Επαναλαμβάνει «την ετοιμότητα για την επανέναρξη των ουσιαστικών διαπραγματεύσεων από το σημείο που διακόπηκαν στο Κραν Μοντανά, στο πλαίσιο της δεδηλωμένης προσήλωσης του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, κ. Αντόνιο Γκουτέρες».
Εστιάζει ακόμη ο Νίκος Χριστοδουλίδης στην επικείμενη προγραμματισμένη άτυπη διευρυμένη συνάντηση που έχει εξαγγείλει ο ΓΓ και «αποτελεί μια κρίσιμη ευκαιρία για επανεκκίνηση της διαδικασίας».
