Οι αυξανόμενες πιέσεις που δέχτηκε η ΕΕ τους τελευταίους μήνες από κράτη μέλη, όπως η Δανία, η Γαλλία και η Ιταλία, ώστε να λάβει πιο αυστηρά μέτρα για την ενίσχυση της προστασίας των παιδιών στο διαδίκτυο, είχαν τελικά θετικό αποτέλεσμα. Μετά τις μη δεσμευτικές οδηγίες για την προστασία των ανηλίκων στο διαδίκτυο που εξέδωσε το καλοκαίρι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιτρέποντας στα κράτη μέλη να εφαρμόσουν εθνικές απαγορεύσεις για τη χρήση social media από ανηλίκους, στο πλαίσιο του Κανονισμού για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες (Digital Services Act - DSA), την εβδομάδα που πέρασε το Ευρωκοινοβούλιο αποφάσισε απαγόρευση πρόσβασης στα social media για παιδιά κάτω των 13 ετών. Την απαγόρευση αποφάσισε με ευρεία πλειοψηφία η Επιτροπή για την Εσωτερική Αγορά και την Προστασία των Καταναλωτών του Ευρωκοινοβουλίου και αναμένεται να τεθεί προς ψήφιση σε μία από τις επόμενες ολομέλειες.
Κάτω των 16 εκτός αν...
«Οι ευρωβουλευτές προτείνουν να οριστεί σε όλη την ΕΕ κατώτατη ηλικία τα 16 έτη για την πρόσβαση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τις πλατφόρμες βίντεο και τους βοηθούς AI (τεχνητής νοημοσύνης), εκτός εάν υπάρχει γονική συναίνεση, και κατώτατη ηλικία τα 13 έτη για την πρόσβαση σε οποιοδήποτε κοινωνικό δίκτυο», ανέφερε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στη σχετική με την απόφαση ανακοίνωσή του. Παράλληλα, οι ευρωβουλευτές επισημαίνουν «τους κινδύνους που συνδέονται με την εξάρτηση, την ψυχική υγεία και την έκθεση σε βλαβερό και παράνομο υλικό».
Πιέσεις στις πλατφόρμες
Την ίδια ώρα οι Βρυξέλλες εντείνουν την πίεση στους κολοσσούς του διαδικτύου για την προστασία των ανηλίκων. Η ΕΕ απέστειλε αίτημα στις μεγάλες εταιρείες του διαδικτύου, ζητώντας τους να επιβεβαιώσουν ότι σέβονται τις υποχρεώσεις τους αναφορικά με την προστασία των ανηλίκων. Τα αιτήματα στάλθηκαν στα διαδικτυακά καταστήματα εφαρμογών της Apple και της Google (App Store και Google Play), στο μέσο κοινωνικής δικτύωσης SnapChat, όπως και στο YouTube.
Η απαγόρευση της πρόσβασης των παιδιών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης βρέθηκε στην ατζέντα της πρόσφατης Συνόδου των Ευρωπαίων Υπουργών Επικοινωνιών στη Δανία.
Από το Snapchat και το Youtube η Κομισιόν ζήτησε να διευκρινίσει με ποιον τρόπο επιβεβαιώνουν την ηλικία των χρηστών τους. Τα αιτήματα αυτά για την παροχή πληροφοριών, τα οποία δεν συνιστούν προς το παρόν επίσημες έρευνες, αποτελούν μέρος του νομικού οπλοστασίου που διαθέτει η Ευρώπη χάρη στον DSA για την επιβολή ρυθμιστικών πλαισίων στις μεγάλες τεχνολογικές εταιρείες. Οι Βρυξέλλες έχουν ήδη ξεκινήσει πολλές έρευνες στο πλαίσιο του DSA με στόχο τις πλατφόρμες της Meta (Facebook και Instagram), όπως και το TikTok, το «Χ» και τον κινεζικό ιστότοπο AliExpress.
Ψηφιακή ενηλικίωση
Όσον αφορά στον προσανατολισμό της Κύπρου στο ζήτημα αυτό, ο ΠτΔ συνυπέγραψε στις 15 Οκτωβρίου επιστολή, με τον Πρόεδρο της Γαλλίας και τους Πρωθυπουργούς της Ελλάδας, της Ισπανίας, της Σλοβενίας και της Δανίας, προς την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, με στόχο τη θέσπιση ευρωπαϊκής «ψηφιακής ενηλικίωσης» για την πρόσβαση των ανηλίκων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Η πρωτοβουλία αυτή στοχεύει στη διαμόρφωση ενιαίων ευρωπαϊκών κανόνων για την ελάχιστη ηλικία πρόσβασης, ενισχύοντας την προστασία των παιδιών από κινδύνους του διαδικτύου, όπως ο κυβερνοεκφοβισμός, η έκθεση σε επιβλαβές περιεχόμενο και οι εθιστικοί αλγόριθμοι.
Θα βρουν άλλον τρόπο
Πάντως, η πρόθεση της απαγόρευσης, δήλωσε στον «Π» ο ψυχολόγος Γιώργος Πογιατζής, είναι ένα μέτρο που από μόνο του δεν είναι αρκετό για να προστατεύσει τους εφήβους. «Η ανάγκη σε ό,τι αφορά την επικοινωνία και τη διεύρυνση των ορίων στην πορεία προς την ανεξαρτησία δεν μπορεί να εμποδιστεί διότι είναι στην ανθρώπινη φύση μας. Οφείλουμε να εξετάσουμε πώς αυτή η απαγόρευση θα ενσωματωθεί στη ζωή των εφήβων, η οποία θα είναι με τη μορφή πυροτεχνήματος και σίγουρα τον πρώτο καιρό θα προκαλέσει αντιδράσεις».
Αυτό που μέχρι πρότινος προσέφεραν τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης οι ανήλικοι το βρίσκουν πλέον και μέσα από ψηφιακές πλατφόρμες παιγνιδιών δημιουργίας εικονικών κόσμων. Ήδη εξήγησε, αναδύονται άλλοι τρόποι και μέσα τα οποία αξιοποιούνται από τους εφήβους. Οι έφηβοι, ανέφερε ο κ. Πογιατζής, θα προσπαθούν από τη φύση τους να παρακάμψουν ό,τι τους περιορίζει και θα βρίσκουν τρόπο να ικανοποιήσουν την ανάγκη τους μέσω άλλων διαύλων επικοινωνίας, μακριά από τις γνώριμες για τους ενήλικες πλατφόρμες.
Τι λένε Κύπριοι ευρωβουλευτές
Λουκάς Φουρλάς: Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει κοινό ηλικιακό όριο για την πρόσβαση των παιδιών στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, αναφέρει στον «Π» ο Λουκάς Φουρλάς. Πρόκειται, σημειώνει, για ένα ζήτημα λεπτό καθώς η προστασία των παιδιών μας από τους κινδύνους των ΜΚΔ είναι απαραίτητη, χωρίς να τα κάνουμε να αισθάνονται αδικημένα και ότι τους αποστερούμε κάποιο δικαίωμα. Αυτό που πρέπει να γίνει κατανοητό από όλους, προσθέτει, είναι ότι το να αφήνουμε τα παιδιά στο διαδίκτυο ανεξέλεγκτα είναι τόσο ανεύθυνο όσο θα ήταν και στον φυσικό κόσμο. Οφείλουμε να προστατεύουμε τα παιδιά μας και την ψυχική τους υγεία, με πραγματική ταυτοποίηση ηλικίας, γονικό έλεγχο και ενημέρωση για τους κινδύνους που ελλοχεύουν για αυτά στην προεφηβική και εφηβική ηλικία, αναφέρει.
Μιχάλης Χατζηπαντέλα: Την πεποίθηση ότι χρειάζεται μία προσέγγιση για την ψηφιακή παιδεία των γονέων, ώστε να μπορούν να καθοδηγούν αποτελεσματικά τα παιδιά τους στο ψηφιακό περιβάλλον, ενώ ταυτόχρονα να γνωρίζουν και οι ίδιοι τους κινδύνους που κρύβουν οι εν λόγω πλατφόρμες, εξέφρασε ο Μιχάλης Χατζηπαντέλα. Ο ίδιος στηρίζει τον περιορισμό που προωθείται σε διάφορες χώρες και, όπως εξηγεί, αυτή η προσέγγιση αναγνωρίζει τα δικαιώματα και την ευθύνη των γονέων, οι οποίοι πρέπει να παραμείνουν στο επίκεντρο των αποφάσεων που αφορούν τα παιδιά τους. Όπως επεσήμανε, «οι εθιστικές πρακτικές που χρησιμοποιούν οι πλατφόρμες είναι ιδιαίτερα ανησυχητικές, κάτι που ενισχύει την ανάγκη για εφαρμογή αποτελεσματικών συστημάτων επαλήθευσης ηλικίας, που σέβονται την ιδιωτικότητα και ασφάλεια των προσωπικών δεδομένων των χρηστών».
Γιώργος Γεωργίου: Η τάση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, αναφέρει ο Γιώργος Γεωργίου, είναι η αύξηση του ορίου ηλικίας στα social media, ώστε να δοθεί περισσότερος χρόνος στα παιδιά να ωριμάσουν πριν εκτεθούν σε πιθανούς κινδύνους. Ωστόσο, η απαγόρευση δεν είναι πανάκεια, επισημαίνει ο κ. Γεωργίου, κι απαιτείται συνδυασμός μέτρων: Νομικά πλαίσια, εκπαιδευτική υποστήριξη, τεχνολογικά εργαλεία και ενεργός συμμετοχή των γονέων. Στόχος, τόνισε, η εξεύρεση μιας ισόρροπης προσέγγισης που θα προστατεύει τα δικαιώματα των παιδιών και θα διασφαλίζει την ασφάλειά τους στο ψηφιακό περιβάλλον.
Κώστας Μαυρίδης: Ως γονέας, που βιώνει το φαινόμενο, ο Κώστας Μαυρίδης πιστεύει πως μια ρύθμιση είναι απαραίτητη για ενίσχυση της προστασίας των ανηλίκων από τέτοιους σοβαρούς κινδύνους περιλαμβανομένων απαραίτητα διάφορων σχετικών παραμέτρων, π.χ. της ισχυρής επαλήθευσης της ηλικίας και πλήρης απαγόρευσης κάτω μιας ηλικίας, όπως 12 χρονών. Με τη συνδρομή των ειδικώ, συμπλήρωσε, μια ρύθμιση «ψηφιακής ενηλικίωσης» πρέπει να συνοδεύεται κι από άλλες ενισχυτικές πρωτοβουλίες τις οποίες οι ειδικοί συστήνουν, όπως την εκπαίδευση των παιδιών για σωστή χρήση των κοινωνικών δικτύων κ.ά.
Γεάδης Γεάδη:Σύμφωνα με τον κ. Γεάδη, η θέσπιση κανόνων για την πρόσβαση των νέων στα ΜΚΔ είναι ένα πολυσύνθετο ζήτημα και με την απάντηση στο ερώτημα υπέρ ή κατά της απαγόρευσης να μην μπορεί κατά τη δική του ανάγνωση να δοθεί στην παρούσα φάση μονολεκτικά με ένα «ναι» ή ένα «όχι». Γιατί εισέρχονται διάφοροι παράμετροι, εγείρονται καίρια ερωτήματα, όπως για παράδειγμα πού τελειώνει η προστασία και πού αρχίζει η λογοκρισία.
