Από τις 18 Μαΐου 2023, κανένας εκπρόσωπος της Κυπριακής Δημοκρατίας, ούτε από τη Σχολική Εφορεία ούτε από το Υπουργείο Παιδείας, δεν μπορεί να περάσει το κατώφλι των ε/κ σχολείων του Ριζοκαρπάσου. Η επίσκεψη σε οποιαδήποτε από τις τρεις σχολικές μονάδες –το νηπιαγωγείο, το δημοτικό και το εξατάξιο γυμνάσιο– προϋποθέτει άδεια από τον «υπουργό εξωτερικών» του ψευδοκράτους. Έτσι, ακόμη και αξιωματούχοι του κράτους, κατά τις επισκέψεις τους στα κατεχόμενα, αναγκάζονται να συναντούν μαθητές και εκπαιδευτικούς στο καφενείο του χωριού, έξω δηλαδή από τον σχολικό χώρο. Το γεγονός ήρθε ξανά στην επικαιρότητα μέσα από τη συνεδρίαση της κοινοβουλευτικής Επιτροπής Παιδείας, όπου ο πρόεδρος Παύλος Μυλωνάς αποκάλυψε ότι η απαγόρευση παραμένει σε ισχύ εδώ και ενάμιση χρόνο. Ο κοινοτάρχης Ριζοκαρπάσου, Μιχάλης Μικέλης, ανέφερε ότι από τις 18 Μαΐου 2023 κανένας, πέραν των εκπαιδευτικών, δεν επιτρέπεται να εισέλθει στα σχολεία χωρίς την επίμαχη άδεια.
Γνωστό αλλά άλυτο πρόβλημα
Η απαγόρευση δεν είναι καινούργια. Το θέμα είχε αποκαλυφθεί πριν από δύο χρόνια μέσα από δημοσιεύματα του «Πολίτη», όταν έγιναν γνωστές οι πρώτες περιπτώσεις παρεμπόδισης λειτουργών της Δημοκρατίας. Παρά τις παρεμβάσεις των Υπουργείων Εξωτερικών και Παιδείας, το πρόβλημα όχι μόνο παραμένει αλλά έχει παγιωθεί.
Από το 2004, όταν επαναλειτούργησε το γυμνάσιο Ριζοκαρπάσου, υπήρξαν κατά καιρούς δυσκολίες, ποτέ όμως στον βαθμό που καταγράφεται σήμερα. Η πλήρης απαγόρευση πρόσβασης έχει μετατρέψει τα σχολεία σε χώρους «απαγορευμένης ζώνης» για τους Κύπριους λειτουργούς, αφήνοντας πίσω έναν εκπαιδευτικό και ανθρώπινο κενό.
Θέμα με τις υποδομές
Όπως είναι σε θέση να γνωρίζει ο «Π», η απομόνωση έχει σοβαρές συνέπειες και στην κατάσταση των κτηρίων. Εξαιτίας της απαγόρευσης, έχουν «παγώσει» όλα τα έργα συντήρησης. Τα σχολεία στεγάζονται σε παλιά κτήρια με εμφανή προβλήματα υγρασίας, ενώ όταν βρέχει, κάποιες αίθουσες μπάζουν νερά. Ούτε οι τεχνικές υπηρεσίες του Υπουργείου Παιδείας ούτε η Σχολική Εφορεία μπορούν να μεταβούν επιτόπου για να αξιολογήσουν και να επιδιορθώσουν τις ζημιές. Έτσι, η καθημερινότητα των παιδιών και των εκπαιδευτικών γίνεται όλο και πιο δύσκολη. Σήμερα, στο νηπιαγωγείο φοιτούν 19 παιδιά, στο δημοτικό 18 και στο εξατάξιο γυμνάσιο 15.
Εκπαίδευση με εμπόδια
Κατά τη συνεδρίαση της Επιτροπής, η υπουργός Παιδείας,, Αθηνά Μιχαηλίδου, μίλησε για τα συνεχιζόμενα προβλήματα στις σχέσεις με τις κατοχικές αρχές, τονίζοντας ότι η συνέχιση της λειτουργίας των σχολείων αποτελεί θέμα εθνικής προτεραιότητας. «Αντιμετωπίζουμε προκλήσεις που δεν αφορούν μόνο τους διορισμούς αλλά και την παρεμπόδιση της παροχής ποιοτικής εκπαίδευσης στα παιδιά. Ο στόχος μας είναι να διασφαλίσουμε τα δικαιώματά τους και να διατηρήσουμε την παρουσία του ελληνικού σχολείου στο Ριζοκάρπασο», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Πέρα από τα προβλήματα πρόσβασης, οι εκπαιδευτικές οργανώσεις ΠΟΕΔ και ΟΕΛΜΕΚ κατέδειξαν τις ελλείψεις σε προσωπικό. Στο δημοτικό δεν υπάρχει διευθυντής, ενώ ανάλογη κατάσταση επικρατεί και στο γυμνάσιο. Το δημοτικό λειτουργεί με τέσσερις δασκάλες και μία νηπιαγωγό αορίστου χρόνου, ενώ στο γυμνάσιο υπηρετούν περίπου 21 εκπαιδευτικοί. Παρά τις προσπάθειες για πλήρωση θέσεων ευθύνης μέσω προκήρυξης, η διαδικασία δεν απέδωσε. Οι οργανώσεις ζητούν από το Υπουργικό Συμβούλιο να εγκρίνει ειδικά κίνητρα ώστε να καλυφθούν οι θέσεις. Επιπλέον, υπάρχουν σοβαροί φόβοι ότι το απολυτήριο του γυμνασίου Ριζοκαρπάσου θα υποβαθμιστεί και δεν θα είναι ισότιμο με τα απολυτήρια των σχολείων των ελεύθερων περιοχών. Οι περιορισμοί στις επισκέψεις των επιθεωρητών, ο έλεγχος των βιβλίων και των καθηγητών από τις κατοχικές αρχές δημιουργούν αβεβαιότητα για την ποιότητα της εκπαίδευσης και την αναγνώριση των τίτλων σπουδών.
Έλεγχοι και απορρίψεις διορισμών
Επίσης η διαδικασία διορισμού εκπαιδευτικών για τα κατεχόμενα σχολεία είναι ιδιαίτερα περίπλοκη. Κάθε εκπαιδευτικός που μεταβαίνει στο Ριζοκάρπασο υπόκειται σε αυστηρό έλεγχο από τις κατοχικές αρχές, οι οποίες έχουν τη δυνατότητα να απορρίψουν πρόσωπα που έχουν διοριστεί από την Επιτροπή Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας. Οι συνεχείς παρεμβάσεις έχουν δημιουργήσει αβεβαιότητα και καθυστερήσεις, δυσχεραίνοντας τον προγραμματισμό της σχολικής χρονιάς. Παράλληλα, βρίσκεται υπό συζήτηση πρόταση νόμου για καθιέρωση διετούς εναλλαγής των εκπαιδευτικών που υπηρετούν στο Ριζοκάρπασο και στον Κορμακίτη, με στόχο να διασφαλιστεί η ανανέωση του προσωπικού και να αποφευχθεί η επαγγελματική εξουθένωση.
«Εθνικής σημασίας το σχολείο εκεί»
Πίσω από τα τείχη και τις απαγορεύσεις, η πραγματικότητα για τους μαθητές του Ριζοκαρπάσου παραμένει σκληρή. Μαθαίνουν, μεγαλώνουν και ελπίζουν σε σχολεία που δεν μπορούν να επισκεφθούν ούτε οι δικοί τους λειτουργοί. Παρ’ όλα αυτά, η παρουσία τους εκεί αποτελεί πράξη αντίστασης και επιμονής.
Όπως τόνισε η υπουργός Παιδείας, «είναι εθνικής σημασίας να υπάρχει σχολείο στο Ριζοκάρπασο, στο οποίο τα παιδιά να έχουν ίσα δικαιώματα». Μια δήλωση που αποτυπώνει τη βαρύτητα του ζητήματος αλλά και την ανάγκη να δοθούν ουσιαστικές λύσεις -όχι μόνο για τη λειτουργία των σχολείων αλλά και για τη συνέχιση της ίδιας της ζωής στην πιο απομακρυσμένη κοινότητα των εγκλωβισμένων Κυπρίων.
